De waarheid liegen

Van 31 augustus tot 8 september is de Week van het Schrijven met schrijfactiviteiten in het hele land. Elke dag schrijf ik een blog over mijn schrijfervaringen. Met tips.

Week van het Schrijven (3)

'Ik schrijf nooit over mezelf.' Ik geloof ze niet, de schrijvers die ontkennen dat er helemaal geen autobiografische elementen in hun boeken zitten. Ook al doe je het niet bewust, dan nog glippen er dingen over jezelf in een verhaal. Ieder kijkt toch met eigen ogen, je kiest niet zomaar de onderwerpen en thema's. Die hebben iets met jezelf te maken, alleen al omdat je ze wel of niet kiest en vanwege de manier waarop je de gebeurtenissen weergeeft.

Anderzijds zijn er ook schrijvers, en zeker als ze kritiek krijgen op ongeloofwaardige aspecten, die roepen: 'Maar het is echt zo gebeurd.' Gerard Reve zei ooit: 'Echt gebeurd is geen excuus.'
De werkelijkheid is immers vaak meer bizar dan je als schrijver zou durven verzinnen. Maar het gaat erom een goed verhaal te schrijven en het aannemelijk of geloofwaardig te maken voor de lezer.
Anderzijds is de werkelijkheid soms stomvervelend en is het bijvoorbeeld niet handig om ellenlange dialogen letterlijk op te tekenen, met het stempel: zo is het gezegd.
Dus lieg je als schrijver de waarheid. Je gaat vaak met elementen uit de werkelijkheid aan de slag, combineert eigenschappen van personen die je kent met je personages, dikt aspecten aan, gooit er desgewenst nog een pikante saus overheen en dient je gerecht op als: roman. Daarmee is een disclaimer overbodig zoals 'Elke overeenkomst met bestaande personen en situaties is geheel toevallig'.
Toch kom ik zo'n formule nog wel eens tegen voorin een boek. Het grappige is dat ik dan meteen vermoed dat het juist een sleutelroman is waarvan insiders de personages kunnen herleiden tot de werkelijkheid.
De werkelijkheid, ja, laten we het daar nog even over hebben. Wat is de werkelijkheid? Laat tien ooggetuigen een ongeluk beschrijven en je krijgt tien verschillende zienswijzen. Ze lichten er allemaal andere elementen uit, omdat ieder met eigen ogen en ervaring kijkt.
Dé werkelijkheid bestaat niet en die constatering geeft je als schrijver ruimte, ook als je wel autobiografisch schrijft.

Hoe ga jij om met de werkelijkheid in je verhalen?

Tips
* het is goed als je bij een autobiografisch verhaal zoveel mogelijk aan waarheidsvinding doet. Maar afgezien van keiharde feiten gaat het ook vaak om interpretatie. Soms lijkt het of kinderen uit hetzelfde gezin dezelfde periode totaal anders hebben beleefd. Dat valt goed te lezen in 'Het zwijgen van Maria Zachea' van Judith Koelemeijer. Uiteindelijk is het jouw verhaal, dus heb je het recht het vanuit jouw gezichtspunt te schrijven.
* dialogen maken een verhaal levendig. Maar ga ze niet uitgebreid en letterlijk weergeven. Je maakt toch altijd al een soort bewerking. In dialoogzinnen zitten herhalingen, eh's, stopwoorden, ze zijn te lang en meer dan eens brengt de spreker ze grammaticaal niet tot een goed eind. Letterlijke weergave kun je de lezer niet aandoen.
* vrijdag 6 september houd ik als Schrijfdokter digitaal spreekuur. Je kunt de eerste bladzijde van een verhaal aan me voorleggen.

Informatie over alle activiteiten in de Week van het Schrijven: http://www.weekvanhetschrijven.nl