Huub Oosterhuis

Huub Oosterhuis is gisteren, op eerste paasdag, overleden. Al zo'n vijftig jaar draag ik zijn werk van gedichten, liederen en teksten met me mee. In Tilburg was ik actief in de studentenkerk Maranatha en in die periode ontdekte ik pas goed het werk van Oosterhuis.
Maar ook sindsdien pak ik van tijd tot tijd een van zijn boeken uit mijn kast. Ik heb er uit geput voor bijdragen aan kerkdiensten en overdenkingen. Ook voor onze trouwdienst kozen we veel teksten van Oosterhuis.
Maar ik las en lees ze ook voor mezelf, ter overdenking en herkenning, tot troost en bemoediging.
In mijn studententijd begon ik mijn eerste gedichten te schrijven en ik weet bijna zeker dat er invloeden van Oosterhuis in mijn poëziewerk zijn geslopen.

Ik schrijf momenteel aan een (auto)biografisch boek over geloofsbeleving van mij en mijn familie. Daarvoor maakte ik de volgende aantekeningen over Huub Oosterhuis.

Van Huub Oosterhuis heb ik maar liefst 9 boeken.
Zien, soms even (1972) en Hoe ver is de nacht (1974) heb ik stukgelezen en volgeklad met instemming en met kritiek. Ze hebben waterschade opgelopen en in eentje zit zelfs een gedroogd grassprietje, misschien van de Pax Christi voettocht. Ze waren vooral belangrijk in de tijd van Maranatha en de eerste jaren daarna.
Zien, soms even nam ik vaak ter hand om er iets in te lezen, op zoek naar wat me op dat moment aansprak. Beschouwingen over Jezus en zijn voorbeeld voor ons.
Als ik maar één boek van Oosterhuis mocht bewaren, zou dat zonder twijfel Zien, soms even zijn. Het heeft me bij geloven teruggebracht, een persoonlijk geloof. Ook nu nog zou ik het met instemming rationeel en met gevoel, soms zelfs ontroering – al was het maar vanwege de herinneringen – herlezen. Een schrijver die tastend zijn geloof onderzocht en God zocht, ook in het dagelijkse.

‘Waar blijft u met uw wonderen’ zong ik soms wanhopig als de puinhoop in de wereld me pijn deed. ‘Van twee woorden wil ik eten’, ook zo’n lied dat me tot in mijn vezels raakte. Alleen was er één regel die ik toen stelselmatig oversloeg, zoals ik in de moederkerk de regel ‘Ik geloof in de heilige katholieke kerk’ niet meer over mijn lippen kreeg.
De regel bij Oosterhuis was: God weet komen de Chinezen.
Wat een onzin. Na het Russische gevaar dat ons tijdens de Koude Oorlog belaagde en waarna de wapenwedloop werd opgedreven, moesten we nu het gele gevaar vrezen? We moesten juist af van het vijanddenken.
Die regel blijkt hij later toch te hebben vervangen, zo lees ik op internet.

Huub Oosterhuis heeft veel betekend voor mij en mijn geloven. Als ik deze ochtend in mijn twittertijdlijn (oké, mijn bubbel) kijk, zie ik dat hij veel mensen aansprak, gelovig of niet.
Bijzonder pijnlijk dat zijn liederen uit de meeste katholieke kerken verbannen zijn. Laatst bekeek ik in de kerk nog een liturgiebundel. Veel teksten nu die in mijn jeugd al ouderwets waren, in een taal die veraf staat van of onbegrijpelijk is in deze tijd. Een taal van zeker weten en dogma's.
Het was juist de kracht van Huub Oosterhuis dat hij vragen stelde, het ook niet zeker wist. Op die manier voelde ik dat twijfelen mocht. Zijn verhaal ging, ondanks alles, over hoop en vertrouwen. Voor mij is dat waar geloven over gaat.

Een goede uitgever

 foto website De Eenhoorn 

Wat is voor mij een goede uitgever? Iemand die mijn boeken uitgeeft, is het voor de hand liggende antwoord. Maar het gaat om meer. Iemand die mijn boek met liefde en aandacht uitgeeft, maar ook iemand die het beste haalt uit mij als schrijver. Vorige week was ik in Gent bij de afscheidsbijeenkomst van Marita Vermeulen, uitgever bij De Eenhoorn. Ze gaat met pensioen en ik zal haar missen, want zij is zo'n uitgever.

Ruim dertig jaar geleden bij het begin van mijn loopbaan als schrijver trof ik tot mijn geluk meteen goede uitgevers bij uitgeverij Elzenga, destijds een fonds van Zwijsen: Richard van de Waarsenburg en Robert Francissen. Een soepele introductie in boekenland (schrijf je in bij stichting Lira voor de leenvergoeding was een van hun tips), gedegen redactie en begeleiding, stimuleren tot nog beter.
Toen ik een keer de eerste hoofdstukken van een nieuw jeugdboek instuurde, zei Richard: 'Het is wel goed, maar jij kunt beter.' Slechts één minuut was ik teleurgesteld. Ik heb het hele idee aan de kant geschoven en een totaal ander boek geschreven, dat meteen goed viel.
Ooit verzuchtte ik tegen hem: 'Ik wil weer iets heel anders schrijven, maar ik weet niet wat.' 'Ik denk dat jij goed een thriller kunt schrijven,' opperde hij. Nooit bij stilgestaan, ik las zulke boeken zelf niet eens (te eng). Ook daar begeleidde hij mij bij en wat een fijn genre, zo ontdekte ik.

De uitgeverswereld is danig veranderd in de afgelopen decennia en vaak is er geen ruimte meer voor zo'n persoonlijke begeleiding. Commerciële haalbaarheid is soms het belangrijkste selectiecriterium.
En dan is er ook nog mijn behoefte aan uitproberen, werken in meer genres, voor verschillende leeftijden en doelgroepen. Het is misschien niet handig, maar het hoort bij mij.
Later zei een uitgever ooit: 'Wij vinden je marketing-technisch moeilijk te plaatsen.' Leuk, dacht ik, maar het was niet bedoeld als compliment maar als complicatie.

Bij De Eenhoorn kan ik die behoefte wel volledig uitleven. Uitgever Marita Vermeulen heeft dat alleen maar gestimuleerd. Ze dacht mee met mijn soms nog vage ideeën. Ooit zei ze: 'Ik zie de vorm nog niet voor dit boek.' Maar ze bleef erover nadenken.
Van haar leerde ik echt hoe woord, beeld en vormgeving verweven zijn en elkaar versterken.
Inmiddels verschenen vijf boeken van mij bij De Eenhoorn. In 2008 kwam er mijn eerste boek 'Papa zonder grenzen' uit en vervolgens het prentenboek 'Logeerbeer', nooit gedacht dat ik ook een prentenboek zou schrijven. Uitgerekend dit boek bracht het tot een vertaling in het Chinees. Boeken van De Eenhoorn worden wereldwijd vertaald. En gewaardeerd.

De zorgvuldige en eigenzinnige vormgeving is voor mij een van de redenen om  mijn boeken juist bij De Eenhoorn onder te brengen. Het is niet verwonderlijk dat deze kleine zelfstandige uitgeverij het al meer dan 25 jaar weet te redden - en veel meer dan dat - in de woelige uitgeverswereld waar schaalvergroting en verdwijnende fondsen aan de orde van de dag zijn.

Marita Vermeulen heeft in de 18 jaar dat ze voor De Eenhoorn werkte bijna 1000 boeken uitgebracht. De uitgeverij heeft al heel lang als motto dat zij buiten de lijntjes kleurt en Marita draagt dat uit in wie ze is.

Op haar afscheidsreceptie waren naast haar collega's (hartverwarmend te zien hoe hecht en gedreven het team is!) schrijvers en illustratoren die ook een bijdrage leverden aan een speciale tentoonstelling voor Marita. Een terecht eerbetoon aan een goede uitgever.
Wij als makers hebben veel aan haar te danken. En de lezers van al die mooie boeken natuurlijk ook. 

Website uitgeverij De Eenhoorn

Binnen de muren van het klooster

Nog nooit was ik binnen de muren van het nonnenklooster in Weert geweest. Zo vaak kwam ik langs het witte gebouw van de zusters Birgittinessen in het centrum van de stad. Maar het was een slotklooster. Familieleden mochten sporadisch op bezoek komen en de zusters moesten dan op afstand achter tralies blijven. Vroeger toen er nog stemplicht was, zagen de Weertenaren de zusters alleen bij de verkiezingen als ze gesluierd over straat gingen.
Ze baden en werkten. Repareerden kerkelijke gewaden en ook kleren van inwoners die het verstelwerk bij zuster portierster afgaven. Ze bakten hosties voor kerkdiensten. 
Veel veranderde toen er in 2006 nieuwe zusters uit Rome kwamen om de vergrijzende communiteit te versterken. Jonge zusters met een internationale achtergrond, die overigens goed Nederlands spreken. 

Zij zijn meer gericht op de buitenwereld en de meesten gaan de deur uit, bijvoorbeeld om boodschappen te doen. Ze hebben een bed and breakfast in het klooster en ontvangen groepen voor bijeenkomsten, retraites en vergaderingen. Ook verkopen ze zelfgemaakte lekkernijen als limoncello en gebak. Zoals de pavlova!
Dat zalige gebakje proefde ik zondag toen ik deelnam aan de eerste rondleiding voor belangstellenden in het klooster en de prachtige tuin.

Ik werk al enkele jaren aan een (auto)biografisch boek over het geloof in mijn familie door de generaties heen en ben voor research ook in kloosters geweest. Onder meer opnieuw in Rolduc waar mijn oudtante tientallen jaren kloosterzuster was. Ook daarom schreef ik me in voor de rondleiding zondag in het laatste van de vele bloeiende kloosters die Weert ooit rijk was.

Ik was zeer onder de indruk van de gastvrijheid, de sfeer in het klooster en de spirit van de nonnen. Met nog geen tien zusters moeten ze dit eeuwenoude monument in stand zien te houden. Die blik op de buitenwereld is overigens ook nodig om het financieel allemaal te kunnen bolwerken.
Heel blij was ik om even met een slotzuster van weleer te kunnen praten. Een Weerter meisje dat in 1965 op haar 19e intrad. Het was me altijd bijgebleven: de dag dat mijn overbuurmeisjes vertelden dat hun nichtje intrad bij de zusters. Een slotklooster, nooit meer naar buiten mogen. Als 11-jarige had ik medelijden met haar.
Ik vertelde het haar nu ik met haar stond te praten, in ons dialect, uiteraard. Ze zou het zo weer doen, zei ze. Die geruststelling had ze me niet hoeven geven. Ik had immers haar ervaringen gehoord bij de rondleiding, haar gevoel voor humor. Levendig was ze, zachtmoedig, een positief licht in haar ogen. Zoals ook bij haar medezusters. Sterke vrouwen.

De volgende rondleiding in april was ook al snel volgeboekt.

Houd de website en social media in de gaten voor activiteiten, bed and breakfast en de verkoop van lekkernijen uit de kloosterkeuken.
De zusters zijn ook te vinden op facebook en twitter.

https://www.birgittinessen.nl/ 

Oud worden in Wageningen

Oud worden in Wageningen - zo luidt de titel van mijn column in het zojuist verschenen maartnummer van Oud Wageningen. De historische vereniging van Wageningen bestaat 50 jaar en in dit jubileumjaar mag ik columnist zijn.
Ook in de volgende drie kwartaalnummers komt een column van mij. In 2016 leverde ik als gastcolumnist al een keer een bijdrage.

Voor mijn eerste column van dit jubileumjaar stond ik stil bij mijn eigen jubileum: dit jaar woon ik 30 jaar in Wageningen, de woonplaats waar ik het langste heb gewoond. Geboren en getogen in Weert dat voor altijd mijn thuisthuis blijft. Daarna heb ik tijdens studie en werk 22 jaar met veel plezier in Tilburg gewoond. In 1993 verhuisde ik naar Wageningen waar ik inmiddels op mijn vierde adres woon.

Al heel snel voelde ik me thuis in deze kleine eigenzinnige stad met een open en internationale blik. Zoals het er nu uitziet, wil ik hier oud worden (en ik wil graag 98 worden, roep ik soms stoer).
In mijn column beschrijf ik hoe ik Wageningen aantrof toen ik er kwam wonen, de veranderingen daarna, vanzelfsprekend.
En wat er nog beter kan, zoals de wat kille, stenige omgeving bij het busstation, toch de plek waar mensen van buiten hun eerste indruk krijgen. Die komt niet overeen met de hartverwarmende gastvrijheid die de inwoners in het algemeen ten toon spreiden en de weldadig groene omgeving.

In dit maartnummer onder meer een artikel over het ontstaan van Oud Wageningen. Maar ook een familieverhaal over de bom op het Rode Dorp, deze maand 80 jaar geleden waarbij 28 mensen omkwamen.

Website van Oud Wageningen
 

Vriendschap in gedichten - Poëzieweek

Vandaag, 26 januari, is het Gedichtendag en traditiegetrouw begint dan ook de Poëzieweek in Nederland en België. Tot en met 1 februari krijgt het gedicht extra aandacht op allerlei voor de hand liggende en verrassende plekken in de samenleving. Dit jaar is het thema: Vriendschap.

Een geweldig thema waarover ik veel heb geschreven, zeker in mijn jeugdboeken. Maar toen ik op zoek ging naar gedichten over vriendschap viel de oogst me nogal tegen. Terwijl ik in mijn leven zoveel mooie en bijzondere vriendschappen had en gelukkig nog steeds heb. Mijn oudste vriendschap is bijna 60 jaar oud. Toch zeker een gedicht waard, maar het kwam er nooit van en het lijkt me ook moeilijk om zo'n waardevolle vriendschap door al die jaren heen in woorden te vatten. Wie weet ooit. En tot die tijd koester ik het vooral.

Op deze Gedichtendag verspreid ik via twitter enkele van mijn gedichten over vriendschap. Over de fijne kanten ervan en over waar het soms schuurt of waar vriendschap voorbijging.

Bij alle soorten vriendschap die er zijn, sta ik hier even stil bij een van mijn schrijversvriendschappen: het collectief Schrijversharten. Al bijna acht jaar werk ik samen met Laurens van der Zee en Martijn Adelmund. Door ons werk heen hebben we elkaar ook persoonlijk beter leren kennen. Ik voel vertrouwdheid, lef en veiligheid als we samen plannen bedenken en uitvoeren.

In Wageningen is deze Poëzieweek weer de mooie activiteit Lijntje Poëzie. Wie wil, kan zich aanmelden om gebeld te worden door een dichter. Een hele poule staat klaar om aan de telefoon gedichten voor te lezen, een hoogstpersoonlijk optreden dus. Op 1 februari eindigt Lijntje Poëzie met de Nacht van de Poëzie. 
Informatie en aanmelden: https://www.thuiswageningen.nl/lijntje-poezie/ 

Liedjes zijn voor mij ook gedichten en ik kies er twee uit die mij telkens weer raken:

Old friends - Simon and Garfunkel

Voir un ami pleurer - Jacques Brel

Veel gedichtenplezier op deze Gedichtendag en in de Poëzieweek!
Doe eens gek en lees een gedicht. Of twee. Voor jezelf of voor een ander. Bij het opstaan, voor het eten, aan het begin van een vergadering, voor het slapen gaan. Over vriendschap en over al die onderwerpen waarover zoveel goede gedichten zijn geschreven.

Website Poëzieweek met activiteitenkalender

Bij mij thuis - kinderboekenweek 2023

Bij mij thuis, dat is het thema van de Kinderboekenweek 2023 (4-15 oktober). Toen ik de aankondiging zag, wist ik meteen dat het aansluit bij veel van mijn boeken.

Een vluchtige inventarisatie van mijn boekenkast:

* Veerle die alleen met haar opa woont. Haar ouders leven niet meer (Deze schelp verdient een kistje)
* Timo die zijn biologische vader mist (Papa zonder grenzen)
* Roos van wie de moeder een alcoholprobleem heeft (Zat)
* Britt ontdekt dat haar vader vreemdgaat (Vreemdgaan)
* Iris en Casper verhuizen uit hun gezellige buurtje naar een villawijk als hun ouders een enorme prijs hebben gewonnen (De superhoofdprijs)

* Koen die na de scheiding van zijn ouders tussen twee huizen pendelt (Koffer-Koen)
* Chantal en Ange kennen elkaar niet, maar komen in hetzelfde pleeggezin terecht (Niemandsdochters)
* Het huis voelt leeg voor Esther als haar oudere zus Judith verongelukt (Liedje van verdriet)
* Wanneer de vader van Jim naar de gevangenis moet, verandert in een klap alles voor hem en zijn familie (Vast).

In veel van mijn kinderboeken komt thuis of een gezin voor. Het zijn niet altijd positieve omstandigheden,maar mijn hoofdpersonages komen er uiteindelijk wel sterker uit.

De CPNB die het thema uitkiest, noemt op haar website voorbeelden met een positieve draai: bij mij thuis zijn alle deuren breed genoeg voor de rolstoel van mijn broertje.

Je zou het thema kunnen opvatten als een soort duizenddingendoekje. Je kunt er zoveel mee, maar laten we ons niet alleen richten op het gezellige, het feestelijke en het veilige achter de voordeur. Het zou jammer zijn als we er de lastige onderwerpen mee wegpoetsen. 
De CPNB schrijft terecht: Bij iedereen is het thuis anders. We kunnen zo veel van elkaar leren, lees mee!

Boeken kunnen voordeuren openen. Laten we als schrijvers en leesbevorderaars kinderen nieuwsgierig maken naar elkaars thuis. Als kinderen met elkaar praten over hun thuis, verandert hun kijk misschien en begrijpen ze elkaar hopelijk beter.

Het thema leent zich ook goed voor het ontdekken wat thuis voor jou betekent. Dat leer je door bij anderen thuis te kijken, maar ook als je weggaat. Op vakantie bijvoorbeeld.
Een van mijn laatste boeken is Op reis met heimwee. Daarin verken ik allerlei aspecten van heimwee en daarmee ook van thuis. Verhalen, gedichten, feiten en tips.

Een van die gedichten gaat over thuis:

flodderen

waar ik in een pyjama met een gat
vaal door het vele wassen
maar wel mijn favoriet
in kinderachtige maar warme
knuffelsloffen op de bank
onder een dekentje wegkruip
met hete chocolademelk
uit een mok met barst
maar wel mijn mooiste

thuis
waar de klok tikt
en flodderen mag. 

Op mijn website meer informatie over mijn boeken.

25 jaar schrijfdocent

Dit jaar ben ik 25 jaar schrijfdocent. Toen ik in 1998 met mondelinge schrijfcursussen begon aan mijn huiskamertafel in Wageningen, kon ik niet vermoeden dat ik dat werk zo lang zo leuk zou vinden. Vele honderden kinderen, jongeren en volwassenen deden al ooit een mondelinge cursus of workshop bij mij.

In 2000 begon ik mijn eigen cursusinstituut voor schriftelijke cursussen en pas vorige maand ben ik daarmee gestopt *).
Meer dan 450 cursisten uit binnen- en buitenland volgden een of meer van mijn acht cursussen: Creatief schrijven 1 en 2, Kinderverhalen 1 en 2, Columns en weblogs, Reisverhalen, Schrijven met losse handen, Schrijven met een stok achter de deur.
Cursisten kregen lesmateriaal met theorie en oefeningen, maar ze konden ook huiswerkopdrachten aan me voorleggen.
In het begin werd ik ooit 'internetpionier' - schromelijk overdreven, toch grappig - genoemd omdat deelnemers hun werk via mail konden insturen. 

In 2000 vergeleek Schrijven Magazine aanbieders van schriftelijke cursussen. En daar stond ik dan tussen de grote LOI en NTI, waarbij alles nog per post moest. Een verademing, zo bestempelde het blad mijn internetcursussen.

Schrijven Magazine aug 2000

In de beginjaren stuurden deelnemers hun huiswerk toch vaak liever per post. Maar voor mensen in het buitenland was digitaal zeker een uitkomst. Mijn cursisten woonden bijvoorbeeld in België, Frankrijk, het verre Oosten, Afrika en een was zelfs op wereldreis met zijn gezin.
Onder mijn oud-cursisten zijn er tientallen die boeken hebben gepubliceerd en nog steeds publiceren. Zo ver zouden zij vast ook zijn gekomen zónder mijn cursus, maar wellicht heb ik er toch een kleine bijdrage aan geleverd. Niet iedereen had overigens die ambitie en je mag natuurlijk ook gewoon schrijven voor je plezier.

Als zelfstandige en schrijfdocent doe ik uiteraard aan promotie voor mijn cursuswinkel. Ik heb een grote hoeveelheid flyers en persberichten geproduceerd, op schrijfmarkten gestaan, artikelen geschreven, meermalen als schrijfdokter advies gegeven, schrijfwedstrijden georganiseerd en gejureerd. Ooit had ik een week een stand op de 50Plus Beurs waar ik ook schrijfworkshops gaf.

Mijn uiteenlopende mondelinge schrijfcursussen en workshops vinden al lang niet meer plaats aan mijn huiskamertafel.

Schrijfprojecten op scholen en in bibliotheken. Op locatie zoals een schrijfwandeling in de stad of in natuurgebied de Blauwe Kamer. Voor volksuniversiteiten, zoals deze week nog in Wageningen de workshop Inspiratie bij het schrijven.
In de Odensehuizen in Wageningen en Doorwerth geef ik al enkele jaren workshops creatief met taal aan mensen met beginnende dementie. 

Soms nodigen verenigingen elders in het land me uit en afgelopen zomer begeleidde ik een cursusweek levensverhaal in Portugal.
Ik wil mensen laten zien hoe fijn schrijven is en ze laten kijken voorbij het vanzelfsprekende. En ik vind het heerlijk om telkens een speciaal programma te bedenken.

Tijdens die 25 jaar heb ik onnoemelijk veel geleerd. Ik durf wel te zeggen dat ik er zelf ook beter door ben gaan schrijven. Als schrijfdocent wil ik duidelijk verwoorden waar en waarom iets anders of beter kan. Dat maakt me bewuster van hoe ik zelf schrijf.

Ik ben alle cursisten dankbaar voor hun vertrouwen. Ik weet zelf al te goed hoe kwetsbaar het kan voelen om iets van jezelf te laten lezen.

Meer informatie over mijn mondelinge cursussen en workshops

*) Mijn schriftelijke cursus Creatief schrijven voor Etadoro is nog wel beschikbaar.