maandag 28 december 2015

Heimwee naar Afrika

Dogon dorp Mali (2008)
Heimwee heeft voor altijd een schroeiplekje in mij achtergelaten - Zo eindigt De helft van de route. Een reis door Ivoorkust, het reisboek dat ik lang geleden schreef.
Heimwee naar Afrika, latent aanwezig en af en toe steekt het heftig de kop op. Dan luister ik naar muziek, ik mijmer bij foto's, lees een boek over Afrika, grasduin in programma's van reisbureaus.
rotswoningen Dogon Mali (2008)

Vaak word ik daar ook wat treurig van. Een deel van Afrika is immers terra non grata geworden zoals Timboektoe in Mali waar ik in 2008 was. Het toerisme naar West-Afrika is grotendeels ingestort, ook in landen waar de ebola-epidemie niet woedde. De reis die ik in 2014 had geboekt naar Ghana, Togo en Benin ging niet door wegens te weinig belangstelling.
Wat zoek ik toch op het continent waar veel bewoners op drift zijn geraakt en hun heil noordwaarts zoeken? Moeilijk uit te leggen aan wie nooit in Afrika was.

Hoe dan ook, vorige week sloeg de heimwee weer krachtig toe en ik kreeg een ingeving. Op zoek naar iets van het Afrikagevoel reed ik naar het Afrikamuseum in Berg en Dal waar ik al een aantal jaren niet meer was geweest.
Sindsdien heeft het een metamorfose ondergaan. Niet alleen een verzameling van fraaie voorwerpen, maar met meer duiding van de verbanden tussen hier en daar, tussen vroeger en nu. De verwoestende invloed van slavernij, de culturele verrijking en de wederzijdse beïnvloeding, bijvoorbeeld in muziek op de tijdelijke tentoonstelling 'Rhythm & Roots'.

Dogon woonerf Afrikamuseum (2015)
In het buitenmuseum zag ik het woonerf van de Dogon in Mali. De geuren, de geluiden, de warmte en het stof ontbraken en toch leek het er op het oog verrassend veel op.
Of mijn bezoek de heimwee verminderde? Ik waag het te betwijfelen. Ik heb mijn fotoboek van Mali er weer eens bij gepakt en vanmiddag heb ik verlangend gesurft langs de reizen naar Afrika.

woensdag 9 december 2015

Spreken van verlangen

We naderen het eind van het jaar, een periode van vooruitkijken, maar vooral van terugblikken.
De donkere decembermaand leent zich ook voor mijmeren, reflectie en met verbazing constateren hoe razendsnel ik weer een nieuwe agenda in gebruik moet nemen.
Terugblikken op gebeurtenissen in werk en persoonlijk leven. Deze week waarin ik zelfs twee uitvaarten heb, én een kraambezoek, doordringt me extra van de gang van het leven. En de dood. Van verlangen en missen.
Daarover gaat het precies op de middag van 13 december in de bibliotheek van Wageningen: Spreken van verlangen.

Petra Sips van De Plek organiseert deze middag weer waarop schrijvers en dichters optreden met hun teksten over leven en dood, verlangen en missen. Thema's die in mijn werk ook veelvuldig voorkomen, dus ik werk graag mee aan deze bijzondere bijeenkomst. Er zijn 9 schrijvers en dichters en er is muziek.
In het persbericht hieronder staat er meer over te lezen.

Persbericht 'Spreken van verlangen'

Spreken van verlangen.

Op zondag 13 december om 15.00u is er in de bblthk ‘Spreken van verlangen’, een middag met poëzie en proza over leven en dood, verlangen en gemis.

‘Spreken van verlangen’ is een initiatief van De Plek in samenwerking met de bblthk en Schrijversharten. Het is de vierde keer dat er een middag rond het thema wordt georganiseerd. Laurens van der Zee van Schrijversharten vertelt: “Toon Tellegen gaf één van zijn bundels de titel 'daar zijn woorden voor'. Goeie literatuur vindt woorden voor die dingen in het leven waar eigenlijk geen woorden voor zijn. Daarom hebben we bekende schrijvers uit Wageningen en omgeving samengebracht rond de grote thema’s van het leven. Zij lezen voor uit eigen werk en brengen een unieke selectie van de mooiste klassiekers.”

Petra Sips van De Plek vult aan: “Alle schrijvers die we vroegen, waren meteen enthousiast om mee te doen. En ook de muziek van Marc Constandse is er weer bij. Met de bijzondere klanken van zijn bandoneon en zijn stem zal hij de woorden van de schrijvers nog verder weten te kruiden. Je gaat met een warm hart weer naar huis.”

Maar liefst negen schrijvers zullen op 13 december optreden: de stadsdichter van Wageningen Martijn Adelmund, zijn voorganger Laurens van der Zee, Annie van Gansewinkel, Martinus de Kam, Daphne Kalff, Mieke van Hooft, Nelleke Zandwijk, Simon Oosting en Bobje Goudsmit. De presentatie is in handen van Petra Sips.

En er is meer. Op de website www.de-plek.net wordt een pagina gereserveerd voor zelfgeschreven teksten (‘getuigenissen’). Mensen die van schrijven houden, kunnen daar hun teksten delen. Stuur ze naar petra.sips@de-plek.net of post ze op de Facebook-pagina van De Plek. Petra zorgt ervoor dat ze een mooie plaats krijgen op de website.

‘Spreken van verlangen’ praktisch
: zondag 13 december om 15.00u in de bblthk (Stationsstraat 2 in Wageningen). Toegang 3 Euro. Georganiseerd door De Plek i.s.m. Martinus de Kam, Schrijversharten en de bblthk.

 

vrijdag 4 december 2015

Op schouders van reuzen (3)

Eric Langendoen
Nog twee weekenden loopt 'Op schouders van reuzen', de tentoonstelling van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen.

Frida Stad
Jacqueline v Bergeijk
Vorige week zaterdag was ik de hele dag suppoost. Dat betekent op een krukje zitten dommelen, soms overeind schieten en 'afblijven' snauwen. #not
Zondag ben ik teruggegaan, als bezoeker met alle tijd.
Het is interessant te zien dat kunstenaars van uiteenlopende disciplines het thema zo verschillend hebben geïnterpreteerd en uitgewerkt.
Van ooit en later

Van mezelf hangt er het gedicht 'Van ooit en later' en samen met Schrijversharten en Robbert Kamphuis is er een 'boom' met onze wortels en takken verrezen.


Een kleine fotoselectie hier, maar ga liefst zelf kijken. Dat doet meer recht aan het werk en aan de entourage van het monumentale pand Duivendaal 10 Wageningen.


Joke van Erkel








Clementine Sluijsmans

De tentoonstelling is op 5/6 en 12/13 december gratis toegankelijk van 11 tot 17 uur.

Website Platform Beroepskunstenaars Wageningen 

Platform BKW op facebook
Blog Op schouders van reuzen (1)  
Blog Op schouders van reuzen - Schrijversharten (2) 

 

Op schouders van reuzen - Schrijversharten (2)


Schrijversharten heeft, naast onze individuele bijdragen, ook een gezamenlijke bijdrage geleverd aan 'Op schouders van reuzen'. De groepstentoonstelling van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen duurt nog tot en met 13 december 2015.
Reuzenwortels, eigen oogst heet ons werk. Wie en wat waren onze voorbeelden en inspiratiebronnen, en waar leidde dat toe in ons werk. Daarin heb ik me met Schrijversharten-collega's Laurens van der Zee en Martijn Adelmund verdiept.
Beeldend kunstenaar Robbert Kamphuis gaf er vorm aan in de drieledige boom die op de expositie hangt.

Door het scannen van de QR-code bij het kunstwerk vinden bezoekers ter plekke achtergrondinformatie op de website van Schrijversharten
Daar plaatsen we de citaten van de boom in een breder kader. Waar komt het vandaan, waar gaat het heen.
Het is grappig te zien hoe 'hoge' en 'lage' cultuur invloed hadden (discussie gesloten overigens). Voor mijzelf zijn dat bijvoorbeeld de Witte Ravenpockets, redelijk verantwoorde zwijmelboeken voor de bakvis van destijds.
 
Nog een kleine toelichting bij het beeld voor wie ons niet herkent. Op elke zijde van de boom is een van ons in silhouet afgebeeld met de bijbehorende citaten. Het zou immers jammer zijn als we ons voor niets springend hebben staan uitsloven in de fotostudio van Robbert Kamphuis.
In elk geval sprongen we uiteindelijk een gat in de lucht om zijn fraaie beelden.

De achtergrondinformatie bij onze citaten is ook te lezen op http://www.schrijversharten.nl/

zondag 29 november 2015

Het ruisen van de populieren - Een requiem

De populieren ruisen niet meer. Het blad is eraf.

De populieren ruisen nooit meer. Volgens de planning worden de komende tijd bijna alle 900 peppels aan het Nieuwe Kanaal en de Veensteeg in het Binnenveld bij Wageningen gekapt.

De populieren ruisen nog. Op de cd bij het boek 'Het ruisen van de populieren' van Wim Huijser en Henk Meeuwsen, dat deze maand verscheen.

Het boek is een waardig requiem geworden, eerbetoon en herinnering. Het roept verwondering en herkenning op bij mensen zoals ik die ze jarenlang als vanzelfsprekend ervaren hebben tijdens vele wandelingen, fietstochten, en zelfs tijdens het langlaufen.
In het boek staan schitterende foto's, persoonlijke ervaringen in gedichten en verhalen, historische en biologische feiten en opmerkelijke perspectieven. Bijdragen van onder meer Marjel Neefjes, Eric Wijnacker, Willem Straatman, Sharon Burggraaf en Martin Woestenburg. Van mezelf staat er het gedicht: Weten ze het al?
Het is een prachtig gedenkboek geworden. Om aandachtig te lezen, mijmerend door te bladeren, te verzinken in weemoed.
Als straks de populieren er niet meer zijn, is er gelukkig altijd nog het boek. Met de cd waarop de populieren voor immer ruisen.

Website boek Het ruisen van de populieren 

 

zondag 22 november 2015

Op schouders van reuzen (1)

Als je op de schouders van een reus staat, zie je meer. Terug, vooruit, verder. Als mens en als schrijver voel ik me schatplichtig aan grote voorbeelden, laafde ik me aan bronnen ter inspiratie of navolging of ik nam me voor het juist heel anders te doen. En ook dan zijn het reusachtige voorbeelden.
Vanaf vandaag is de komende weekenden in Wageningen de groepsexpositie 'Op schouders van reuzen' te zien. Liefst 28 leden van het Platform Beroepskunstenaars doen mee aan de expositie in het monumentale WUR-gebouw aan Duivendaal 10.
Van mij hangt er het gedicht 'Van ooit en later' over mijn persoonlijke inspiratiebronnen.
Als Schrijversharten, waarin Laurens van der Zee, Martijn Adelmund en ik samenwerken, hebben we ook een gezamenlijke bijdrage: 'Reuzenwortels, eigen oogst'. Robbert Kamphuis heeft via fotografie in beeld gebracht wat onze literaire wortels zijn en waartoe die hebben geleid.
Bij de preview gisteren liep ik in verwondering rond: zoveel interpretaties van het thema, zo persoonlijk, zo vragend om intense aandacht. Ik ga snel weer kijken, en nog eens. In alle rust.

Open op: 22, 28, 29 november; 5, 6, 12, 13 december. Van 11-17 uur.
Duivendaal 10 (ingang Lawickse Allee) Wageningen. Eerste verdieping.
Let op: geen lift aanwezig. Toegang gratis.

Website Platform Beroepskunstenaars Wageningen 

Facebook Beroepskunstenaars Wageningen 

donderdag 12 november 2015

Schrijversharten over de grens


We waren met Schrijversharten de afgelopen maanden actief in Wageningen, maar nu gaan we de grens over. Naar Bennekom.
Uit ons persbericht:


Op 20 november steken de drie mensen van Schrijversharten de gemeentegrens van Wageningen over. Zij luisteren in Bennekom het eeuwfeest van de bibliotheek op tijdens een speciale avond.

In een speelse en interactieve setting lezen ze voor uit hun werk en onderwerpen ze zich aan soms ongemakkelijke vragen.

Schrijversharten is het collectief van de schrijvers Martijn Adelmund, Annie van Gansewinkel en Laurens van der Zee. Zij hebben de afgelopen maanden elkaars werk en dat van zichzelf onderzocht. Wat drijft hen als schrijvers en dichters, op welke hobbels stuiten ze en welke plannen hebben ze? Zij betrekken de bezoekers van de bibliotheek in Bennekom nadrukkelijk bij hun zoektocht.

Zo bepalen de toeschouwers welke vragen aan de orde komen uit de lijst die gebaseerd is op de beroemde vragenlijst van Marcel Proust.

De avond begint om 19.30 uur en de toegang is gratis.

Bibliotheek Cultura Bennekom, Hogeweg 23 Bennekom (in gebouw Collage)


Martijn, Laurens en Annie willen door uiteenlopende activiteiten het proces en de achtergronden van het schrijven zichtbaar maken. Ze deden dat al in Wageningen tijdens publieksactiviteiten in Schrijversharten Café met een interview door Frénk van der Linden, Culturele Ronde, Bevrijdingsfestival, Leeffestival en Oogstfeest.

In de bibliotheek is tijdens deze avond een foto-impressie te zien van die activiteiten.

dinsdag 27 oktober 2015

Geluksdag - Met welke ogen schrijf je?

Met welke ogen schrijf je? Hoe bezie jij de wereld en vindt dat zijn weerslag in wat je schrijft?
Tijdens de Geluksdag op 1 november in Wageningen geef ik een schrijfworkshop over perspectief.
Happiness4all organiseert ook dit jaar de Geluksdag weer in Pantarijn. Uiteenlopende workshops, readings, massages, healings en een lezing van Willem Glaudemans. Bovendien is er een uitgebreide informatiemarkt.
Zelf heb ik daar ook een stand waar ik informatie geef over mijn schrijfcursussen, maar waar je ook terecht kunt met vragen over schrijven. Dat schrijfadvies is gratis.
Om 14 uur geef ik de schrijfworkshop 'Met welke ogen schrijf je?' (ca. 45 minuten).
Je kunt tevoren een plaats reserveren via info@annievangansewinkel.nl Maar je kunt je ook op de dag zelf melden bij de workshopruimte.

Informatie over mijn schrijfworkshop: MET WELKE OGEN SCHRIJF JE ?
14.00 uur • lokaal 0.32
Met welke ogen kijk je? Vanuit welk perspectief bezie jij de wereld, je leven, de ander?
Deze schrijfworkshop laat je ook eens vanuit een ander standpunt kijken. Naar wat je niet meteen ziet, wat er onder of achter de dingen zit, wat je voelt of
fantaseert.
De speelse schrijfoefeningen kunnen je prikkelen eens om een hoekje te kijken of ondersteboven.
Schrijfervaring is niet nodig.
Kosten: 4 euro. Maximaal 12 deelnemers


Website Geluksdag 2015 
Programmaboekje Geluksdag 2015 
Mijn blog over Geluksdag 2014 

zondag 18 oktober 2015

Schrijversharten Oogstfeest - terugblik



Wat was het aangenaam en smakelijk, het Oogstfeest dat Schrijversharten en Vakschool RijnIJssel in Wageningen woensdag hielden.
Studenten en docenten hadden alles uit de kast gehaald om een tongstrelend diner voor te zetten met allerlei ingrediënten die bij oogst en herfst horen. Een greep: pompoen, zuurkool, spekjes, walnoot en peren.

Muziekgroep Folkcorn verwelkomde de ongeveer 100 gasten in de toepasselijk versierde ruimte van de school  aan de Marijkeweg en ook daarna speelden zij enkele sets.

Tafelgesprekken en muziek werden afgewisseld door verhalen en gedichten van Schrijversharten: Laurens van der Zee, Martijn Adelmund en ikzelf.

Tijdens het Oogstfeest keken we, ook met een mini-expositie, terug op onze activiteiten van dit jaar: het Schrijvershartencafé waarin Frénk van der Linden ons interviewde, de Proust-sessies tijdens de Culturele Ronde, Ontdek het vrije woord op het 5mei-festival Wageningen en het anagramspel bij het Leeffestival.

Het smaakfeest begon voor mij al met een subtiel vleugje hutspot tijdens de amuse. Ik las een persoonlijke overweging voor over wat de stamppot van mijn moeder zo onvolprezen maakte.
Daarna las ik mijn verhaal voor met de titel 'Ik haat koken'.


Voor dit feest schreef ik het volgende gedicht




oogstgedicht

wanneer de zomer moe
ter aarde stort
de vruchten op kleur zijn
en loslaten
vergeten valappels
gisten en de geur van vergankelijkheid
een moment verhullen.

laten we dan bij elkaar zitten
ons nog even warmen
aan het moois dat was
moeder aarde danken
en het leven vieren.

We hebben het met Schrijversharten dit jaar druk gehad met de organisatie van alle publieksactiviteiten, maar we kijken voldaan terug.
De komende tijd gaan we meer in de luwte en onderling verder met ons proces, de zoektocht naar het wezen en de drijfveren van ons schrijven. Herfst en winter lenen zich immers uitstekend voor ingekeerdheid en reflectie.
Toch staan er dit jaar nog enkele optredens van Schrijversharten op stapel. U hoort ongetwijfeld weer van ons.

maandag 28 september 2015

Ver van huis

Hoe 'Ver van huis. Nieuwe moed in deze dwaze wereld' samenvatten? Een schier onmogelijke opgave om dit boek van Margaret Wheatley in een blogje recht te doen. Ik las het boek vorig jaar al en herlas het deze dagen en opnieuw maakte het indruk op me.
Het is al lastig om een genreaanduiding te geven. Managementboek, spiritueel boek, filosofie, maatschappijkritiek? Het is het allemaal, plus een persoonlijke weergave van haar eigen proces.
Ik herken daar wel wat in. In de postpuberteit was ik hemelbestormend wereldverbeteraar met makkelijk zwart-witdenken.
Ouder worden helpt ook om zulke aspiraties wat te dempen, maar een staat van vermoeidheid en ontmoediging ligt eveneens op de loer. Hoe kun je nog hopen op een betere wereld als je nieuwsconsument bent?
Hoop niet meer, zegt Margaret Wheatley. We kunnen de wereld niet redden. Financiële en politieke leiders, ze krijgen van haar een flinke veeg uit de pan, al weet ze dat dat niets helpt. Macht corrumpeert, de media dragen daar aan bij door effectbejag en de jacht op oneliners. Gevormd en misvormd in een digitale parallelle wereld is onze blik beneveld.
We zijn hopeloos verdwaald en laten we maar eens beginnen dat toe te geven. We hebben andere kaarten nodig.
Laten we met inzet ons werk blijven doen, op zijn minst geen erger kwaad toebrengen aan de wereld en de mensen om ons heen. Met het vertrouwen dat ons werk van vandaag in elk geval zin heeft. En morgen en overmorgen in het beste geval weer.
Wat daarbij helpt, is elkaar 'in het echt' ontmoeten en dan niet ons gelijk halen, maar wezenlijk in gesprek gaan, de ander in de ogen kijken, luisteren. Onontbeerlijk zijn ook van tijd tot tijd verstilling én humor.
Wheatley schetst geen vrolijk beeld, wel een realistisch beeld. En toch is het geen zwart boek. Juist als je je beperkingen inziet, kun je met lichtere schouders doen wat in je vermogen ligt. Niet door jezelf te vergeten, maar bewust van wat je kunt en niet kunt. Vertrouwen zit in jezelf.
Matthijs Schouten, hoogleraar Ecologie en Filosofie van het Natuurherstel aan Wageningen Universiteit, zegt in zijn voorwoord: Dit is geen boek van hoop, maar wel een boek van vertrouwen. Vertrouwen in de kracht en de betekenis van eigenschappen als zachtmoedigheid, mededogen en moed.

Uitgeverij Jan van Arkel, 2013
Art. over Margaret Wheatley in MT Management Team 

maandag 14 september 2015

Zeelieden

Een van de charmes van Egmond aan Zee is dat het zijn maritieme heden en verleden niet verloochend heeft of verkwanseld. Het is niet alleen op het strand zichtbaar, in de vissersmonumenten, de reddingbootloods en de standbeelden voor zijn eigen zeehelden.
Aan de rand van het dorp ligt de Prins Hendrik Stichting, oorspronkelijk een tehuis voor oud zeelieden. Aan de buitenkant heeft het de allures van een paleis, maar binnen ademt het nog steeds zee, zeevaart en herinneringen aan verre einders.

Doopvontschelp
Vaak kwam ik er langs, maar tijdens Open Monumentendag was ik er voor het eerst binnen. Overigens is het Scheepvaartmuseum anders ook  toegankelijk en dan krijg je al een mooie indruk van de rest van het gebouw.
Bij binnenkomst springt meteen het trapportaal in het oog met op de eerste verdieping de halfronde raampartij met glas in lood.

Verre landen
Daarop staan beelden uit het zeemansleven: oude kameraden, verre landen, en een raam met vis, bolder en de foto van een mooie vrouw ('In ieder stadje een ander schatje' schoot even door mijn hoofd, maar laten we het maar houden op de herinnering aan moeder de vrouw thuis).
Bij het raam met 'Zijn eerste scheepje' schoot door mijn hoofd: 'Opa kijk, ik vond op zolder' (Sylvain Poons met 'Zuiderzeeballade').
Trouwens, de vuurtoren op het raam 'Oude kameraden' deed me door zijn kleurstelling denken aan het betreurde 250 guldenbiljet van Ootje Oxenaar.

  
Zijn eerste Scheepje
Opmerkelijk verder in de hal de enorme doopvontschelp. Die vorm van doopvonten in kerken was me nooit echt opgevallen.
Oude kameraden
Het Scheepvaartmuseum verdient ook een bezoek. Modelschepen en herinneringen aan verre reizen, en een kleine collectie schepen in flesjes. Ik blijf het een fascinerend idee vinden: stoere zeelieden die met eindeloos geduld uit hun grote handen subtiele miniatuurtjes lieten ontstaan.




Een historische misvatting van mij kwam tijdens het bezoek ook aan het licht.
Foto: PrinsHendrikstichting.nl
Vanzelfsprekend had ik altijd aangenomen dat met Prins Hendrik de man van koningin Wilhelmina bedoeld werd. Maar hij is een broer van Koning Willem III en werd ook wel Hendrik de Zeevaarder genoemd. Dat verklaart veel.



http://www.deprinshendrikstichting.nl/Historie