donderdag 27 maart 2014

Eeuwige onrust

Opmerkelijk genoeg had ik nog nooit gehoord over de boeken van Adriaan Groen, laat staan dat ik ze had gelezen. En dat terwijl ze spelen in Afrika.
De roman 'Overlander' verscheen vorige maand bij Van Gennep en ik las het boek in enkele dagen uit. Bijna voortgedreven door de onrust van de hoofdpersoon Jesse Drost, tropenarts. Het is niet zijn eerste missie, maar deze keer herkent hij zich echt in het bijbelse verhaal van de wandelende jood, gedoemd te zwerven als straf voor onvoldoende hulp bieden. Hij krijgt steeds vaker het gevoel dat hij tekort schiet.
'Voor het eerst in al die jaren voel ik twijfel tegen me aanschurken over wat ik hier aan het doen ben. Van mijn drang voortdurend weg te willen heb ik mijn leven gemaakt.' (p. 62)
Steeds maar weer voort. Na het St. Christopher's Hospital in het binnenland van Tanzania heeft hij zo genoeg van mensen helpen die meestentijds toch geen uitzicht hebben op een beter leven. 'Wat ik doe, is zo ongeveer hetzelfde als straatkinderen met hun neus tegen de etalageruit van een veel te dure speelgoedwinkel drukken.' (p. 62)
Hij verkast naar de hoofdstad Dar es Salaam waar hij zich in een privékliniek bezighoudt met luxe-kwalen in tegenstelling tot de levensbedreigende ziektes in het armenziekenhuis in het binnenland. Hij heeft niet het vermogen zich in het expat-wereldje te voegen en wordt mikpunt van roddel en achterklap.
Weg dus maar weer en nu mee als arts bij een reisgezelschap van overlanders, op expeditie door Afrika, onderwerp van tv-reportages. Doel is 'Onverslagen Afrika' te laten zien, de andere kant van de kommer-en-kwelreportages die weinig aandacht krijgt in de media.
Weer komt arts Jesse in een heel ander gezelschap en komen zijn eigen zekerheden nog meer aan het wankelen. Ondertussen voelt hij een constante roep om terug te gaan naar de arme patiënten die hij achtergelaten heeft, zeker als in die regio een uitbraak is van het Ebola-virus.

Adriaan Groen weet waarover hij schrijft. Hij is tropenarts en werkte een groot deel van zijn leven in Afrika. Hij schrijft in een aansprekende stijl en zijn boek is doortrokken van kleur, geur en, ja ook, soms afschuwelijke medische details. Beeldrijk, bijvoorbeeld in natuurbeschrijvingen als: 'Met aanzwellend geruis, als van een reusachtig gordijn dat langzaam wordt dichtgeschoven, nadert de regen.' (p. 49) Ik zie, hoor en voel het.
Zo invoelbaar ook dat Jesse Drost twijfelt over zijn missie. De routinier bevindt zich ineens in verwarrend Afrika, zoals ik dat tijdens mijn paar reizen tot nu toe ook voelde. Schuldgevoel, tekortschieten, moedeloosheid, maar ook bewondering en onbekommerd plezier.
Afrika, waar niets vanzelfsprekend is.


Website Adriaan Groen 
Ralf Bodelier over Adriaan Groen en zijn boeken (op site De Bezieling) 

 

woensdag 19 maart 2014

Reisschrijven

De Boekenweek ligt weer achter ons, het boekenweekgeschenk van Tommy Wieringa heb ik uit (goed), het gratis treinen zondag was opnieuw een succes (druk) en voor me ligt nog 'Arctisch dagboek', het boekenweekessay van Jelle Brandt Corstius.
Zaterdag was er in de bblthk van Wageningen een geslaagde avond met dichters, schrijvers, rappers en muzikanten. Ook daar waren gedichten en verhalen te horen over reizen.
Een van de gedichten die ik voorlas was:

Uit het raam

Een zwarte vrouw
loopt voorbij.
Op haar hoofd
een zak aardappelen.
Hoe ver is Afrika?

Je hoeft immers niet ver te reizen om te ontdekken. Op mijn website schrijf ik over reizen en reisverhalen
Als je dan reist, is het wel fijn om je ervaringen voor jezelf en eventueel voor anderen vast te leggen.
Misschien geef ik in het nieuwe cursusseizoen wel weer een mondelinge cursus Reisverhalen. En anders is er altijd nog mijn schriftelijke cursus met theorie en huiswerkopdrachten waar ik feedback op geef.


Een mooie kennismaking met het schrijven van reisverhalen is de online workshop Reisverhalen die ik ontwikkelde voor Libelle Academy.

 
Natuurlijk is het ook heerlijk om te dromen over droomreizen. Naar Afrika bijvoorbeeld, of Nepal.
In elk geval is er binnenkort in het echt een uitstapje naar Egmond aan Zee. De zee weer even zien is voor mij vakantie in één dag.

zaterdag 15 maart 2014

Vreemdgaan (2)

Het is er, mijn nieuwe jongerenboek: Vreemdgaan.

Enkele weken geleden kondigde ik het al aan in dit blog
Sinds deze week is het te koop of te bestellen in de boekhandel. Ik ben blij met dit boek dat op de eerste plaats bedoeld is voor jongeren die moeite hebben met lezen. Maar het onderwerp spreekt vast ook een bredere doelgroep aan.
Stel je voor: je hebt een toffe vader, al had voor jou zijn nieuwe vriendin niet bij jullie hoeven komen wonen. Jullie hadden het immers goed met zijn tweetjes. Dat vindt Britt, hoewel ze ook wel zag hoe verliefd haar vader en Inge waren.
Als je verliefd bent, ben je niet meer te houden. Daar komt ze zelf achter als ze valt voor Bas. Maar Bas heeft al een vriendin en dus moet ze van hem afblijven volgens Anouk, beste vriendin van Britt.
Verwarrend allemaal, zeker als Britt ontdekt waardoor haar vader zo vreemd begint te doen. Overwerken, telkens weer whatsappjes en op een dag een nieuw kapsel.



Geen kinderachtig onderwerp en dat is ook precies de bedoeling. Jongeren kunnen wel problemen hebben met lezen, maar hun leesplezier wordt er niet groter op als ze kinderlijke verhaaltjes voorgeschoteld krijgen.

Vreemdgaan verschijnt in de serie Thuisfront, waar in 2010 ook al mijn jongerenboek Zat verscheen. Het verhaal over Rosa van wie de moeder een alcoholprobleem heeft. 

Uitgeverij Eenvoudig Communiceren doet goed werk door zich juist te richten op jongeren en volwassenen die moeite hebben met lezen. En die groep is veel groter dan menigeen denkt.
Ongeveer 1,5 miljoen mensen in Nederland zijn laaggeletterd. Juist in deze tijd leidt laaggeletterdheid vaak tot uitsluiting met alle persoonlijke en maatschappelijk problemen vandien.
Zeker voor laaggeletterden is het belangrijk dat ze kennismaken met goed geschreven, eigentijdse verhalen. In de 'Leeslicht'-serie bijvoorbeeld worden boeken hertaald als: Het diner (Herman Koch), De voorlezer (Bernhard Schlink), Haar naam was Sarah (Tatiana de Rosnay), Ik omhels je met duizend armen (Ronald Giphart), boeken van Renate Dorrestein en bekende thrillers.


'Vreemdgaan' - bestelinformatie
Catalogus 2014 uitg. Eenvoudig Communiceren 
Website Annie van Gansewinkel - boek Zat 

zaterdag 1 maart 2014

Ziende blind

Verbijsterd klik ik het e-book weg dat ik net heb gelezen: De moord op de boekverkoopster van Frank Westerman. Deze longread is sinds vandaag bij uitg. Fosfor te koop als app en als e-book.
Hoe kan iemand zo wreed, hoe kan iemand zo naïef, waarom wil iemand dit opschrijven, waarom willen mensen meewerken, waarom lees ik dit? Vragen, vragen.

Ik weet al te goed dat de werkelijkheid meer bizar is dan ik als schrijver zou durven verzinnen. Maar het verhaal van Westerman is niet verzonnen, al is het zijn persoonlijke weergave van de werkelijkheid.
Kort de feiten: op 13 mei 2012 overlijdt Marian Heij (60), voormalig eigenaar van Kniphorst Boekwinkel in Wageningen. Haar man wordt gearresteerd en tot 18 jaar cel veroordeeld voor vergiftiging van zijn vrouw. Precies op 13 mei van dit jaar dient de zaak in hoger beroep.
Ongeloof, verdriet, boosheid destijds en nog steeds. Hoe kon een slimme, sterke vrouw als Marian ziende blind zijn en de man met zijn boosaardige plannen niet hebben doorgehad?
Westerman is gaan praten met mensen om Marian heen, buren, vrienden, ex-man en (oud-)medewerkers van de boekwinkel.
Westerman lijkt vaag een werkhypothese te hebben: was de veranderde boekensmaak van Marian al een voorspelling van wat haar zou overkomen? Zo probeert hij uit haar persoonlijke bestellijst van de laatste tien jaar conclusies te trekken.
Als ik mijn eigen leesgedrag in tien jaar bekijk, ben ik ook anders gaan lezen. Ik ben immers zelf veranderd. Ik moet er niet aan denken dat nabestaanden ooit mijn leven duiden aan de hand van mijn geleende en gekochte boeken.
Westerman zegt zich verre te willen houden van al te wilde speculaties, maar noemt vervolgens dan toch een van haar geliefde boeken 'Kroniek van een aangekondigde dood' van Marquéz. Zoals hij ook een merkwaardige interpretatie geeft aan de hand van een foto. De rode lippenstift en de rode bril zouden getuigen van rechtlijnigheid.
[Ik wil er zelf wel een hypothese tegenaan gooien over het schrijven van een digitaal boek. Is een schrijver bij een papieren boek zorgvuldiger, omdat hij daar langere tijd mee bezig is en papier net iets meer voor de eeuwigheid is. Er staan in elk geval minstens twee fouten in het boek. Het hoger beroep dient bij een gerechtshof en niet een hooggerechtshof. En Wageningen is nooit een romeins vestingstadje geweest. Maar dit terzijde.]

Ik kende Marian niet erg goed, maar toen ze me vertelde hoe blij ze was met haar nieuwe man, was haar dat aan te zien.
Uit het boek lees ik dat ze afstand nam van vrienden die haar waarschuwden.
Zo te lezen heeft haar familie niet meegewerkt aan de interviews van Westerman. 
Zou ik zelf hebben meegewerkt aan het boek als ik Marian goed had gekend? Ik weet het niet. Ik kan me voorstellen dat ik had gehoopt door medewerking ook antwoorden te vinden voor mijn eigen vragen: hoe had ik zelf ziende blind kunnen zijn. Te goed van vertrouwen. Zou mij zelf zoiets ook kunnen overkomen als ik blind van verliefdheid was? Een mens is tot rare dingen in staat, en niets menselijks is mij vreemd.
Ik voelde gêne toen ik het boek vanmorgen downloadde en die gêne werd onder het lezen alleen maar groter. Waarom wilde Westerman dit in hemelsnaam schrijven? En waarom wilde ik dit per se lezen? Hoe zou Marian het vinden dat na haar dood anderen deze inkijk in haar leven kregen?
En wat zou ze vinden van het afgrijselijke omslag? Soms ben je blij dat een boek slechts digitaal is en dat het niet in stapels in haar voormalige winkel ligt.
Als je dood bent, gaan anderen met je leven op de loop. Ze zijn er verdrietig over, ze halen herinneringen op, praten erover, ze vinden er iets van en ze verspreiden het door erover te schrijven. Ik ook, met dit blog.
Het boek van Westerman geeft niet zozeer antwoorden, maar roept bij mij vragen op, ethische vragen ook. Welk recht heb ik me het leven van een ander toe te eigenen?

Het e-book is maar een deel van het verhaal. Er is ook een app-versie met video, audio, nog meer foto's en een luisterboek. Ik vind de foto's in het e-book al ver gaan, onder meer van de dader, weliswaar met een balkje over de ogen.
Vorig jaar zat ik met gekromde tenen te kijken naar een reconstructie van Omroep Gelderland. Ik wilde het niet zien en bleef toch kijken.

Vandaag staat er in Volkskrant Magazine een voorpublicatie uit het boek.

Op 9 maart is er in de bibliotheek van Wageningen een ode aan Marian Heij. Als ik naar dat eerbetoon ga, zal het met veel schroom zijn.

Uitg. Fosfor: De moord op de boekverkoopster