zaterdag 28 februari 2015

Gouden jaren

Met veel plezier las ik Gouden jaren van Annegreet van Bergen. Zij is precies even oud als ik en de wereld die ze in herinnering roept en met feiten en cijfers illustreert, is herkenbaar.
Een feest van herkenning vaak zelfs, al zijn ijsbloemen, aslade en kolenkit, en strakke voorschriften niet echt iets om naar terug te verlangen. Maar de wereld leek overzichtelijk, de mensen meer betrokken bij elkaar (met uitwassen als bemoeizucht en controle overigens) en alles ging een versnelling lager.
De veranderingen van de laatste 50 jaar die Annegreet van Bergen laat zien, waren enorm. Een wereld van verschil met daarvoor.
Maar misschien heeft elke generatie wel de perceptie dat de veranderingen nooit eerder zo groot waren.
Voor mij is een van de belangrijkste verbeteringen in die halve eeuw toch de toegang tot onderwijs. Toen ik op de lagere school zat, was het in mijn omgeving nog niet vanzelfsprekend dat een kind doorleerde. En doorleren was al wanneer je naar de mulo ging. Naar hbs, mms of gym was nog minder vanzelfsprekend. Veel ouders vonden het niet nodig, zeker niet voor meisjes die toch gingen trouwen. Afkomst bepaalde daarna steeds minder de toegang tot onderwijs, een ontwikkeling van onschatbare waarde. Onderwijs is immers de basis voor ontwikkeling, zelfredzaamheid, zelfvertrouwen, sociale worteling en burgerschapszin.
Veel o-ja ervaringen bij het lezen van Gouden jaren. Weet je het nog? Smac, wecken, bedkruik, was wringen, op zaterdagmorgen nog naar school, Vos-cursussen (Vrouwen oriënteren zich op de Samenleving) en moedermavo's voor vrouwen die een enorme leerhonger hadden, antwoordapparaten met mini-cassette.
Het boek riep ook weggezakte herinneringen op. 
Kinderen verzamelen graag: het geeft ze een gevoel van controle over de wereld, zo analyseert Annegreet van Bergen (p. 101). Ik ook. Postzegels, sigarenbandjes, lucifersmerken, kauwgumplaatjes met filmsterren, speldjes.
De kolenkachel en de kolenboer die de brandstof rondbracht. Wij hadden thuis antraciet 'nootjes 4', op andere plaatsen hadden ze briketten of eierkolen. Geen idee wat het verschil was.
De melkboer die eerst nog met paard en wagen bezorgde, met achter op de kar een kraantje waar 'taptemelk' uit kwam. Mijn moeder kocht flessen, geen 'dagmelk', maar vermoedelijk gepasteuriseerde melk. Zo aten we ook het luxere witbrood en geen tarwe.
Hoewel we een douche hadden, werd die in mijn vroegste jeugd niet gebruikt. Misschien omdat het in de winter te koud was toen we nog geen cv hadden. De roze teil werd op vrijdag of zaterdag in de huiskamer geplaatst en achtereenvolgens gingen de toen drie kinderen in het badje. Altijd de angst dat er shampoo in je ogen kwam. Speciale niet-prikkende shampoo was er natuurlijk nog niet.
Mijn handige vader had al snel een voorloper van de wasmachine in elkaar geklust. Halfautomatisch, een wringer. Maar in de winter moest hij voor dag en dauw eerst de waterleiding in de schuur ontdooien voordat mijn moeder de grote gezinswas kon doen. Vervolgens hing de was stijfbevroren aan de waslijn.
De wasmachine kun je wel een van de meest vrouwvriendelijke uitvindingen noemen.
Ik lees over de volkstelling van 1947 en denk terug aan die van 1971 (?) en herinner me de massale protesten en weigering van deelname. Onze privacy zou bedreigd worden. En zie, zoveel jaren later gooien we zelf onze privacy volledig te grabbel op internet.
Er is veel ten goede veranderd in die halve eeuw en natuurlijk moeten we zorg dragen voor mensen die dat nodig hebben en alert zijn op aantasting van onze democratische verworvenheden.
Maar onder het lezen bekroop me een paar keer sterk de gedachte: het is hier beter geregeld dan elders en zeker veel beter dan vroeger in ons land. 
Daarom moeten we met zijn allen in Nederland onderhand eens ophouden met zeuren en mopperen.

woensdag 25 februari 2015

Zakdoekje

In de categorie Uitgestorven vandaag: de zakdoek, althans het stoffen exemplaar. En in zijn kielzog - subcategorie Uitgestorven spelletjes - Zakdoekje leggen.
Hoe doen kinderen dat tegenwoordig? Werpen ze pakjes papieren zakdoekjes in het rond?
Als flirt-tip is het natuurlijk ook volledig achterhaald. Dame verliest zakdoekje zogenaamd en galante jongeling haast zich het persoonlijk kleinood achter haar aan te brengen. 
Er is veel romantiek naar de knoppen gegaan door de papieren zakdoekjes die je tegenwoordig zowat per gros koopt.

Wie in zijn jeugd dagelijks hoorde: heb je een schone zakdoek bij je? Die is duidelijk niet van deze tijd.
Bij mij is die vraag er als kind zo ingehamerd dat ik geen dag het huis verlaat zonder een schone zakdoek. Een stoffen ja, al schijnen papieren zakdoeken gezondheidskundig bekeken de voorkeur te genieten. Maar ik vind het onaangename veel te kleine vodjes.
De afgelopen week was ik echter grootverbruiker vanwege een hardnekkige verkoudheid en heb ik er tientallen pakjes doorheen gejaagd. Maar dat was overmacht.
Er gaat niets boven een stoffen zakdoek, strak gestreken uit een keurige stapel. Is dat onderhuids terugverlangen naar het geordende ouderlijk huis, naar de tijd van netjes gewassen, gesteven, gestreken?
Naar de tijd dat zakdoekjes een feestelijk cadeautje waren. In een kleurig doosje verpakt drie zakdoeken in net iets verschillende kleurstellingen met een ingetogen lint eromheen.
Van al die ooit gekregen setjes is er trouwens niet één meer compleet. Ik vraag me af waar ál die zakdoeken gebleven zijn. Opgelost in het zwarte gat van de tijd. Ik vermoed dat nog wel een afgedankt exemplaar zwerft in mijn koperpoetsmandje. Ook al zo'n uitstervende bezigheid trouwens.
Dan waren er nog de speciale zakdoekjes die we kregen van tante zuster en die de nonnen met schier engelengeduld voorzagen van broderie. Ik heb er nog eentje over, met een roze bloemetje, doorschijnend en teer, en ook daarom dierbaar.
Overigens moest ik eigenlijk niets hebben van die frêle dameszakdoekjes. Je kon ze als kind weliswaar handig opbergen op de rand van je onderbroek, onderrok, onderjurk - ook uitgestorven - of in de mouw van je blouse. Maar als je echt een zakdoek nodig had, was dat ding toch veel te klein.
In mijn studententijd begon ik dus herenzakdoeken te gebruiken. Mijn schoonmoeder destijds respecteerde dat en ik kreeg met Sinterklaas mijn eigen setje zakdoeken cadeau, mét initiaal.
Ik gebruik ze nog altijd. Soms gebruik ik mijn zakdoek als geheugensteuntje, effectief is dat voor mij. Maar op het moment dat ik er een knoop in leg, zie ik steeds vaker een vragende blik van mijn gezelschap. Duidelijk een generatiedingetje.

dinsdag 24 februari 2015

Buitenbeentjes

'Stay Weird, Stay Different' - wat een geweldige oproep deed Oscar-winnaar Graham Moore zondag bij de aanvaarding van de filmprijs. Hij raakte mij en veel anderen recht in het hart. Dit is zijn krachtige oproep.
Maak een kracht van wat vaak als zwakte wordt gezien.

In de cursussen Levensverhaal schrijven die ik geef, komen soms onverwacht persoonlijke herinneringen boven. Ooit vroeg ik aan mijn deelnemers: Wie heeft zich vroeger een buitenbeentje gevoeld?
Praktisch de hele groep.
Zijn deelnemers aan zo'n cursus of mensen die schrijven uit een ander hout gesneden of is het vrij universeel om je een buitenbeen te voelen?
Onze maatschappelijke systemen en mechanismen houden niet van Vreemd en Anders. Het is namelijk lastig te managen.
Het onderwijs bijvoorbeeld. Oké, ik geef toe dat 30 'vreemde' kinderen in een klas te veel is voor een leerkracht, maar 30 'gewone' kinderen zijn dat ook. Hoe kan de meester of juf anders het bijzondere in elk kind ontdekken en ontwikkelen?
De commercie houdt ook niet van eigenwijze eenlingen, want daar kun je geen marketing op loslaten.
In het bedrijfsleven weten people managers vaak geen raad met 'moeilijke' medewerkers en process managers al helemaal niet.

Natuurlijk was ik zelf vroeger ook een buitenbeen.
Te klein, te onhandig en ik kon veel te goed leren. Ik had zo een mikpunt van pesterijen kunnen worden, maar dat is nooit gebeurd. 

Cruciaal is waarschijnlijk dat je opgroeit in een liefdevolle en veilige omgeving. Anders kan eigenheid een korte weg zijn naar de hel.


Komt uit mijn eigen ervaring voort dat ik een zwak heb voor buitenbeentjes? Herman van Veen verwoordt het zo treffend in Dat tedere gevoel.

 
In mijn boeken wemelt het dus van de buitenbeentjes. Stijn Klein, de dromerige Claire in Circus in gevaar, en de bange Hanneke in Kopje-onder.
Trouwens, het hele Stoerewatjeskamp zit er vol mee.





Laten we de bijzonderheid zien als een kracht, de troef om niet allemaal uit dezelfde kleurloze en smaakloze mal gegoten te lijken. Stimuleer kinderen tot eigenheid en vooral ook tot zelf nadenken.
Ik weet wel dat het anderzijds een diepe menselijke behoefte is om erbij te horen, maar dat hoeft niet tot volledige innerlijke en uiterlijke aanpassing te leiden.
Daarin hebben wij zelf ook een rol en verantwoordelijkheid tegenover elkaar. Het begint al met oprechte belangstelling voor anderen, hoe anders ze ook lijken.
Vooral op zoek naar wat ons bindt.

maandag 23 februari 2015

VerhalenBieb

Enkele dagen geleden lanceerden de bibliotheken de VerhalenBieb App. Hiermee kunnen leden en niet-leden van de bibliotheek gratis korte verhalen downloaden van bekende en minder bekende schrijvers. In de loop van de tijd komen er steeds nieuwe verhalen bij, in uiteenlopende genres. De meeste lees je in ongeveer 20 minuten.
Meteen al bij de start zitten zeven voormalige Pikas-verhalen van mij in het aanbod. Dat zijn:

* After date - Een vrouw zit in de trein terug na een eerste date. De man die ze ontmoette, laat haar niet los

* Goede daad - Carrièrevrouw stort zich in vrijwilligerswerk

* Maskers - Pete moet voor zaken naar Afrika

* Teamgeest - De grappen van collega's op kantoor lopen uit de hand

* Zandbak - Kwaliteitstijd bij de kinderen in de zandbak



Van Anne Winkels - mijn alter ego voor thrillers - zijn de spannende verhalen beschikbaar:

* Schoonheid - Ontspannen in de stoel van de schoonheidsspecialiste

* Vast - Even snel een boodschap doen en dan: vastgehouden

Deze verhalen zijn voortaan dus gratis en gemakkelijk te lezen via de VerhalenBieb App, te downloaden via App Store en Google Play.

woensdag 18 februari 2015

Carnaval met mij (2)

Bleef carnaval in het verleden voor mij vaak beperkt tot de optocht in Weert, dit jaar heb ik het narrenfeest intensief meebeleefd.
De optocht in Wageningen zaterdag als voorproefje en zondag en maandag twee lange dagen in mijn moederstad Weert. En als bonus een katerig gevoel na. Net echt, alcohol had ik immers niet gedronken.
De napret overtreft de malheur trouwens royaal.
Van 's middags voor twee uur op de been om de optochten te zien tot tegen tien uur 's avonds op straat en in de kroeg(en). Dan was de pijp wel leeg.
Leuk gezelschap, prachtig weer en de goede carnavaleske stemming. Heerlijk om alleen al te genieten van ontspannen mensen die oprecht plezier hebben. Geen spoortje wrevel, laat staan ruzie.
Het dialect maakt het extra makkelijk om met mensen in gesprek te raken.
En wat grappig om in een gesprek 50 jaar terug te worden getijdmachiend. 'Bestich Annie?' Ja, maar wie was zij, die fraai uitgedoste indianenvrouw?
Haar naam zei me niks, maar de namen van klasgenoten die ze noemde, kende ik allemaal wel. Vandaag met de klassefoto erbij herken ik haar alsnog. In het feestgedruis had ik haar voornaam niet goed verstaan.

Nu is de vastentijd begonnen. Op zich wel slim aangepakt van de katholieke kerk vroeger. Wilde je mensen stimuleren tot soberheid, dan was dit het meest gunstige moment: wanneer ze schoon genoeg hadden van het feesten, waaraan een kater hen pijnlijk herinnerde.
Uit mijn jeugd herinner ik me nog levendig het vastentrommeltje. Veertig dagen snoep en koekjes bewaren, hoewel de voorraad zelden onaangeroerd Pasen haalde. Maar de intenties waren goed.
Tijdens de paasdagen volgde dan de inhaalslag met snoepen. En in een mum van tijd waren alle goede intenties verdwenen.

Ook in 2015 zijn er varianten op het vasten. Zo lees ik vandaag in dagblad Trouw een interview met een jonge vrouw die afziet van snoep en luxe etenswaren. Columnist Jean-Jacques Suurmond schreef gisteren dat hij in de vastentijd zijn lievelingslekkernij chocola afzweert.
En #vasten is dan wel geen trending topic op Twitter, maar er wordt toch over getweet.

Blog: Carnaval met mij (1)

zaterdag 14 februari 2015

Carnaval met mij (1)

Het moest er maar eens van komen. Al 22 jaar wonen in Wageningen en nog nooit de carnavalsoptocht hebben gezien? Onbegrijpelijk.
Ik wist wel dat het geen grote stoet was en het grootste deel van carnaval speelt zich ook binnenshuis af bij de carnavalsverenigingen.
Maar vanmiddag toog ik naar de stad. En inderdaad de optocht was klein. Maar dapper.
Ook hier hebben de mensen plezier en getuigen deelnemers van een carnavaleske instelling. Ik merkte dat ik met een glimlach stond te kijken.


Beweging, dans, een grap, interactie met het publiek en fraaie uitdossingen.
Er waren zelfs twee dweilorkesten, weliswaar ingevlogen uit Dodewaard en Angeren, maar toch. Ze verhoogden duidelijk de feestvreugde. In de Hoogstraat stonden verrassend veel mensen te kijken. Wageningen heeft het carnaval ingeluid en heet de komende dagen Jolleberg.
 
De afgelopen jaren schreef ik - geboren en getogen in Limburg waar ik vastelaovendj met de paplepel kreeg ingegeven - enkele blogs onder de titel Carnaval zonder mij
Dit jaar sloegen de kriebels wel toe en de optocht van Wageningen was de amuse. Ik verheug me op het hoofdgerecht!

dinsdag 10 februari 2015

Sleutelen

Na al mijn boeken is een nieuw boek toch elke keer nog weer een feestje. Vanmiddag werd een stapeltje 'Sleutelen' bezorgd en ik ben het meteen gaan lezen.
Dat klinkt merkwaardig voor een boek dat zo vaak door mijn handen is gegaan, voordat ik het überhaupt naar de uitgever stuurde. Ook daarna heeft het nog ettelijke revisierondes gehad.
Maar vanmiddag las ik het voor het eerst als bóek. Ik ben blij met dit boek en trots ook. Een boek vooral voor jongeren die moeite hebben met lezen, maar die zich niet laten afschepen met een kinderachtig verhaal. Eerder al schreef ik voor de serie Thuisfront van uitgeverij Eenvoudig Communiceren 'Zat' en 'Vreemdgaan'.
Ik vind het belangrijk en plezierig om voor deze doelgroep te schrijven en als ik de reacties op vmbo-scholen of praktijkscholen krijg, weet ik helemaal waar ik het voor doe.

Het boek 'Sleutelen' is me extra dierbaar, omdat het over het vak van mijn vader gaat. Hij was automonteur en hoewel ik zelf geen enkel technisch talent heb, interesseerde zijn vak me wel.
In mijn jeugd werd dat echter niet zo begrepen als een meisje enige interesse toonde. Ik zat vroeger vaak met mijn vader naar autoprogramma's op tv te kijken. Aan tafel vertelde hij graag over de klussen waar hij mee bezig was, al begrepen wij er nauwelijks iets van.
In latere jaren troonde hij me wel regelmatig mee zijn garage in om te laten zien wat hij aan het 'prutsen' was. Weggooien kon hij niets, overal wist hij wel een oplossing voor. Vier jaar geleden overleed hij en ik mis hem ook in dat opzicht. Hij zou het mooi hebben gevonden dat ik indirect door dit boek een hommage breng aan zijn stiel.
Het vakmanschap van mijn vader heeft vast een rol gespeeld in mijn grote waardering en bewondering voor mensen die met hun handen werken. Al te vaak wordt het niet gezien of gewaardeerd.

Hoofdpersoon in 'Sleutelen' is Mart, die op het vakcollege zit en automonteur wil worden. Zoals zijn opa, met wie zijn vader op gespannen voet leeft. Die zou liever zien dat Mart geen vieze handen maakt.
Mart vindt het heerlijk om met opa in de garage te sleutelen. Tot oma ziek wordt en opa verandert.
En dan is er ook nog het-meisje-met-de-fiets-waar-de-ketting-van-af-liep.


Blog over 'Vreemdgaan' en 'Zat'
Eenvoudig Communiceren 'Sleutelen'

vrijdag 6 februari 2015

Kleuren voor volwassenen

Kleurboeken, het was iets voor kinderen, al vind ik het als volwassene soms ook fijn om met een kind mee te kleuren. Een beetje gedachteloos het kleurpotlood bewegen, liefst binnen de lijntjes.
Kleurboeken met mandala's waren al langere tijd op de markt, maar die gedijden vooral in de spirituele hoek.
De laatste tijd echter blijken 'gewone' kleurboeken voor volwassenen booming business. Keuze te over, zag ik deze week weer toen ik een boekhandel binnenliep.
Veel van hetzelfde ook. Herhaling van bloemmotieven, die me herinneren aan onze drukke, bijna psychedelische oranje en bruine bloembehangetjes in de jaren '70.
Natuurlijk zoekt de handel naar niches. Zo zag ik dat er nu ook een Kleurboek voor senioren is, op het eerste gezicht een oefening in: Zoek de verschillen met de gewone kleurboeken voor volwassenen. Maar de lijnen zijn vetter aangezet, zodat je ze beter ziet en makkelijker binnen de lijntjes blijft, veronderstel ik. Alsof dat zo belangrijk is.
Waarom benadrukken we dat toch ook zo bij kinderen? Het is immers belangrijk om te durven ontdekken wat er búiten de lijntjes is.

We konden erop wachten. Na heel Holland bakt/loomt/zingt, is er nu: Heel Holland kleurt, een nieuwe serie kleurboeken die onlangs is gelanceerd.
De komende tijd worden vast nog meer gaten in de markt ontdekt en gevuld.

Zelf dacht ik vorige week een gat in de markt te hebben ontdekt. Het was een van de opmerkelijke ideeën die onder de douche binnenstromen (blog: Personal coach). Eerder schreef ik al in het blog Mode - verleden dat ik als tiener vaak bezig was om modeontwerpen te maken, dessins te tekenen en accessoires te decoreren.
Mijn lumineuze idee: een kleurboek voor volwassenen waarin je modellen kunt voorzien van kékke outfits en accessoires en waarin je de personages kunt verfraaien met make-up. Zo'n metamorfose-kleurboek, ik kon uitgevers benaderen met mijn voorstel.
Ik noteerde het, maar legde de notitie snel terzijde. Te tijdrovend en wel erg ver van mijn core business, al gaat het dan ook om een boek.
Maar dit specifieke kleurboek voor volwassenen blijkt er al te zijn, zo ontdekte ik deze week in een boekhandel. Het Fashion studio tekenboek. Met opdrachten als: Verzin een outfit voor een uitje op de scooter. Ontwerp sensationele sokken. Op de catwalk, teken jouw collectie op de modellen.
En als topstuk natuurlijk een oogverblindende trouwjurk en het bruidsboeket.

Ik vind het een grappig idee dat mensen zich soms terugtrekken uit deze hectische en digitale wereld door handmatig kleurpotloden te bewegen op papier. Schattig beeld wellicht: geconcentreerd met hun tong uit de mond.
Zoals binnen de tijdloze leegte waarin een vierjarige nog zweeft.

zondag 1 februari 2015

Verbinding

Ik ging naar de Nevengeul om de brug te zien. De nieuwe brug over de nevenstrang in de uiterwaarden van de Bovenste Polder in Wageningen. Nog maar net gereed en een mooi voorbeeld van wat particulier initiatief, een goed plan en verbinding van mensen tot stand brengt.
De oude Geulbrug moest bij vorst - op tijd - omhoog worden geklapt. Het ijs bij de brug scheen bovendien van matige kwaliteit te zijn. En als voetganger kon je dus in de vorstperiode niet meer naar de overkant.

Er kwam een plan van de schaatsclub, goedkeuring van instanties, steun van organisaties en sponsorgeld van bedrijven en particulieren. Door een plankje van de nieuwe brug te adopteren droegen ze bij aan het project. Als tegenprestatie konden zij hun naam laten vereeuwigen op een plank.


Ik schaats niet, maar wandelen in de uiterwaarden doe ik des te liever. Bovendien vind ik schaatsend Wageningen telkens weer een lust voor het oog. Daarom heb ik ook mijn plankje bijgedragen.
De verbinding tussen de oevers is de afgelopen weken tot stand gebracht. In de planken van de brug staan de namen van de gevers. Namen en wensen (Glij, zwier en geniet!), en boodschappen die nieuwsgierigheid wekken (Tu es mon tout, je suis à toi). Bekende en onbekende mensen uit Wageningen en omgeving, maar allen dragen zij het schaatsen en het natuurgebied een warm hart toe.
Daarmee wordt ook zichtbaar wat tot stand kan komen als verschillende geledingen van een gemeenschap zich betrokken voelen bij een project. De Geulbrug in Wageningen is weer een geslaagd voorbeeld van crowdfunding.



Nog niet alle planken zijn voorzien van een naam. Ik weet niet of sponsoren nog mogelijk is. Meer informatie op: http://www.geulbrug.nl/ 

TIP: zolang de grond niet bevroren is, blijft het deze dagen een modderboel. Trek laarzen aan in plaats van wandelschoenen.