Vriendschap in gedichten - Poëzieweek

Vandaag, 26 januari, is het Gedichtendag en traditiegetrouw begint dan ook de Poëzieweek in Nederland en België. Tot en met 1 februari krijgt het gedicht extra aandacht op allerlei voor de hand liggende en verrassende plekken in de samenleving. Dit jaar is het thema: Vriendschap.

Een geweldig thema waarover ik veel heb geschreven, zeker in mijn jeugdboeken. Maar toen ik op zoek ging naar gedichten over vriendschap viel de oogst me nogal tegen. Terwijl ik in mijn leven zoveel mooie en bijzondere vriendschappen had en gelukkig nog steeds heb. Mijn oudste vriendschap is bijna 60 jaar oud. Toch zeker een gedicht waard, maar het kwam er nooit van en het lijkt me ook moeilijk om zo'n waardevolle vriendschap door al die jaren heen in woorden te vatten. Wie weet ooit. En tot die tijd koester ik het vooral.

Op deze Gedichtendag verspreid ik via twitter enkele van mijn gedichten over vriendschap. Over de fijne kanten ervan en over waar het soms schuurt of waar vriendschap voorbijging.

Bij alle soorten vriendschap die er zijn, sta ik hier even stil bij een van mijn schrijversvriendschappen: het collectief Schrijversharten. Al bijna acht jaar werk ik samen met Laurens van der Zee en Martijn Adelmund. Door ons werk heen hebben we elkaar ook persoonlijk beter leren kennen. Ik voel vertrouwdheid, lef en veiligheid als we samen plannen bedenken en uitvoeren.

In Wageningen is deze Poëzieweek weer de mooie activiteit Lijntje Poëzie. Wie wil, kan zich aanmelden om gebeld te worden door een dichter. Een hele poule staat klaar om aan de telefoon gedichten voor te lezen, een hoogstpersoonlijk optreden dus. Op 1 februari eindigt Lijntje Poëzie met de Nacht van de Poëzie. 
Informatie en aanmelden: https://www.thuiswageningen.nl/lijntje-poezie/ 

Liedjes zijn voor mij ook gedichten en ik kies er twee uit die mij telkens weer raken:

Old friends - Simon and Garfunkel

Voir un ami pleurer - Jacques Brel

Veel gedichtenplezier op deze Gedichtendag en in de Poëzieweek!
Doe eens gek en lees een gedicht. Of twee. Voor jezelf of voor een ander. Bij het opstaan, voor het eten, aan het begin van een vergadering, voor het slapen gaan. Over vriendschap en over al die onderwerpen waarover zoveel goede gedichten zijn geschreven.

Website Poëzieweek met activiteitenkalender

Bij mij thuis - kinderboekenweek 2023

Bij mij thuis, dat is het thema van de Kinderboekenweek 2023 (4-15 oktober). Toen ik de aankondiging zag, wist ik meteen dat het aansluit bij veel van mijn boeken.

Een vluchtige inventarisatie van mijn boekenkast:

* Veerle die alleen met haar opa woont. Haar ouders leven niet meer (Deze schelp verdient een kistje)
* Timo die zijn biologische vader mist (Papa zonder grenzen)
* Roos van wie de moeder een alcoholprobleem heeft (Zat)
* Britt ontdekt dat haar vader vreemdgaat (Vreemdgaan)
* Iris en Casper verhuizen uit hun gezellige buurtje naar een villawijk als hun ouders een enorme prijs hebben gewonnen (De superhoofdprijs)

* Koen die na de scheiding van zijn ouders tussen twee huizen pendelt (Koffer-Koen)
* Chantal en Ange kennen elkaar niet, maar komen in hetzelfde pleeggezin terecht (Niemandsdochters)
* Het huis voelt leeg voor Esther als haar oudere zus Judith verongelukt (Liedje van verdriet)
* Wanneer de vader van Jim naar de gevangenis moet, verandert in een klap alles voor hem en zijn familie (Vast).

In veel van mijn kinderboeken komt thuis of een gezin voor. Het zijn niet altijd positieve omstandigheden,maar mijn hoofdpersonages komen er uiteindelijk wel sterker uit.

De CPNB die het thema uitkiest, noemt op haar website voorbeelden met een positieve draai: bij mij thuis zijn alle deuren breed genoeg voor de rolstoel van mijn broertje.

Je zou het thema kunnen opvatten als een soort duizenddingendoekje. Je kunt er zoveel mee, maar laten we ons niet alleen richten op het gezellige, het feestelijke en het veilige achter de voordeur. Het zou jammer zijn als we er de lastige onderwerpen mee wegpoetsen. 
De CPNB schrijft terecht: Bij iedereen is het thuis anders. We kunnen zo veel van elkaar leren, lees mee!

Boeken kunnen voordeuren openen. Laten we als schrijvers en leesbevorderaars kinderen nieuwsgierig maken naar elkaars thuis. Als kinderen met elkaar praten over hun thuis, verandert hun kijk misschien en begrijpen ze elkaar hopelijk beter.

Het thema leent zich ook goed voor het ontdekken wat thuis voor jou betekent. Dat leer je door bij anderen thuis te kijken, maar ook als je weggaat. Op vakantie bijvoorbeeld.
Een van mijn laatste boeken is Op reis met heimwee. Daarin verken ik allerlei aspecten van heimwee en daarmee ook van thuis. Verhalen, gedichten, feiten en tips.

Een van die gedichten gaat over thuis:

flodderen

waar ik in een pyjama met een gat
vaal door het vele wassen
maar wel mijn favoriet
in kinderachtige maar warme
knuffelsloffen op de bank
onder een dekentje wegkruip
met hete chocolademelk
uit een mok met barst
maar wel mijn mooiste

thuis
waar de klok tikt
en flodderen mag. 

Op mijn website meer informatie over mijn boeken.

25 jaar schrijfdocent

Dit jaar ben ik 25 jaar schrijfdocent. Toen ik in 1998 met mondelinge schrijfcursussen begon aan mijn huiskamertafel in Wageningen, kon ik niet vermoeden dat ik dat werk zo lang zo leuk zou vinden. Vele honderden kinderen, jongeren en volwassenen deden al ooit een mondelinge cursus of workshop bij mij.

In 2000 begon ik mijn eigen cursusinstituut voor schriftelijke cursussen en pas vorige maand ben ik daarmee gestopt *).
Meer dan 450 cursisten uit binnen- en buitenland volgden een of meer van mijn acht cursussen: Creatief schrijven 1 en 2, Kinderverhalen 1 en 2, Columns en weblogs, Reisverhalen, Schrijven met losse handen, Schrijven met een stok achter de deur.
Cursisten kregen lesmateriaal met theorie en oefeningen, maar ze konden ook huiswerkopdrachten aan me voorleggen.
In het begin werd ik ooit 'internetpionier' - schromelijk overdreven, toch grappig - genoemd omdat deelnemers hun werk via mail konden insturen. 

In 2000 vergeleek Schrijven Magazine aanbieders van schriftelijke cursussen. En daar stond ik dan tussen de grote LOI en NTI, waarbij alles nog per post moest. Een verademing, zo bestempelde het blad mijn internetcursussen.

Schrijven Magazine aug 2000

In de beginjaren stuurden deelnemers hun huiswerk toch vaak liever per post. Maar voor mensen in het buitenland was digitaal zeker een uitkomst. Mijn cursisten woonden bijvoorbeeld in België, Frankrijk, het verre Oosten, Afrika en een was zelfs op wereldreis met zijn gezin.
Onder mijn oud-cursisten zijn er tientallen die boeken hebben gepubliceerd en nog steeds publiceren. Zo ver zouden zij vast ook zijn gekomen zónder mijn cursus, maar wellicht heb ik er toch een kleine bijdrage aan geleverd. Niet iedereen had overigens die ambitie en je mag natuurlijk ook gewoon schrijven voor je plezier.

Als zelfstandige en schrijfdocent doe ik uiteraard aan promotie voor mijn cursuswinkel. Ik heb een grote hoeveelheid flyers en persberichten geproduceerd, op schrijfmarkten gestaan, artikelen geschreven, meermalen als schrijfdokter advies gegeven, schrijfwedstrijden georganiseerd en gejureerd. Ooit had ik een week een stand op de 50Plus Beurs waar ik ook schrijfworkshops gaf.

Mijn uiteenlopende mondelinge schrijfcursussen en workshops vinden al lang niet meer plaats aan mijn huiskamertafel.

Schrijfprojecten op scholen en in bibliotheken. Op locatie zoals een schrijfwandeling in de stad of in natuurgebied de Blauwe Kamer. Voor volksuniversiteiten, zoals deze week nog in Wageningen de workshop Inspiratie bij het schrijven.
In de Odensehuizen in Wageningen en Doorwerth geef ik al enkele jaren workshops creatief met taal aan mensen met beginnende dementie. 

Soms nodigen verenigingen elders in het land me uit en afgelopen zomer begeleidde ik een cursusweek levensverhaal in Portugal.
Ik wil mensen laten zien hoe fijn schrijven is en ze laten kijken voorbij het vanzelfsprekende. En ik vind het heerlijk om telkens een speciaal programma te bedenken.

Tijdens die 25 jaar heb ik onnoemelijk veel geleerd. Ik durf wel te zeggen dat ik er zelf ook beter door ben gaan schrijven. Als schrijfdocent wil ik duidelijk verwoorden waar en waarom iets anders of beter kan. Dat maakt me bewuster van hoe ik zelf schrijf.

Ik ben alle cursisten dankbaar voor hun vertrouwen. Ik weet zelf al te goed hoe kwetsbaar het kan voelen om iets van jezelf te laten lezen.

Meer informatie over mijn mondelinge cursussen en workshops

*) Mijn schriftelijke cursus Creatief schrijven voor Etadoro is nog wel beschikbaar.

Bang voor de schrijfrobot? Totaal niet!

Of ik als schrijver bang ben voor de schrijfrobot? Totaal niet!
De laatste tijd worden schrijfrobots zoals ChatGPT gepresenteerd als een kans, maar ook als een bedreiging. 
Een kans, zeker voor saaie zakelijke teksten die vaak een soort invuloefening zijn. De mensen die daar hun dagen mee moeten vullen, kunnen zinniger werk doen.
Maar docenten bijvoorbeeld zien het als een bedreiging, want zo op het oog produceert een schrijfbot acceptabele uittreksels en samenvattingen. In mijn werk als bedrijfstrainer zakelijke teksten demonstreerde ik soms een app die heel behoorlijke samenvattingen kon maken. Knappe techniek.
Misschien is er in het onderwijs wel een andere wijze van toetsen nodig. En laten we wel wezen: in uittreksels was al lang een levendige handel.
Een meer persoonlijke en daardoor ook boeiender toetsing is nodig. Arbeidsintensiever waarschijnlijk, maar het onderwijs kan er inspirerender en effectiever door worden.

De schrijfbots zullen steeds beter worden, want kunstmatige intelligentie is onverzadigbaar bij het opnemen van nieuwe kennis.
Kennis ja. Maar gevoel, intuïtie, verbindingen maken die niet voor de hand liggen, de menselijke geest en de creativiteit van de schrijver is zoveel ruimer.
Natuurlijk, er zullen vast uitgeverijen en schrijvers in de toekomst de makkelijkste weg nemen, invuloefeningen vermarkten tot boeken. Maar ik ga ervan uit dat in de boekensector vooral liefhebbers werken. Anders hadden we trouwens wel een ander beroep gekozen. 

Mijn manier van werken is omslachtig. Vele versies gaan door mijn pen en laptop. Maar in elke versie zit mijn verstand en gevoel, het wordt nooit een automatisme. Gelukkig niet, ik haat routine.
Als ik schrijf, word ik regelmatig verrast. Waar komt die inval nou vandaan? Het zat misschien wel ergens opgeslagen in het register in mijn hoofd, maar waarom duikt het dan nu ineens op? En ook zijn er de invloeden van buitenaf, op dat moment. Een geluid, een geur, een smaak.
Een schrijfbot heeft geen zintuigen en daarvan maak ik als schrijver juist dankbaar gebruik.

Ik ben niet bang voor ChatGPT en nog geavanceerdere schrijfbots die er ongetwijfeld aankomen. Het zelf maken van een gedicht of het schrijven van een boek krijgt er nog meer waarde door. Gelukkig is er in deze tijd van liefdeloze confectie en wegwerpcultuur steeds meer waardering voor vakmanschap en het ambachtelijke.

Laat ik op deze druilerige dag eens dagdromen. Dit voorzie ik: ons werk als schrijvers krijgt ooit echtheidscertificaten, met de daarbij horende waarde.
Een soort NFT's (non-fungible tokens, bewijs van echtheid van een digitale  primeur).
Maar de hemel verhoede dat de financiële cowboys een handeltje gaan maken van onze echte boeken.

Ik schrijf in alle rust verder. Maak je die boeken echt zelf?
Jazeker, eigenhandig en met hart en ziel.