Het einde nadert

Het einde nadert. Vrijdag 21 december klinkt in Wageningen op de Finissage het onverbiddelijke slotakkoord van de tentoonstelling Point of no Return.
Dat gebeurt met een jazzimprovisatie van contra-bassist Jasper Somsen en trompettist Bert Lochs. Zij laten zich inspireren door de kunstwerken die dan nog een keer in beeld komen. Ik ben heel benieuwd wat ons werk oproept bij de jazzmusici.
Hun optreden is impliciet ook een ode aan een prachtig project dat in de afgelopen weken maar liefst 1500 bezoekers trok.


Tableau deelnemende kunstenaars
Foto's: Salman Ezzammoury


Het enthousiasme van initiatiefnemers Petra de Vree en Jacqueline van Bergeijk werkte aanstekelijk en dat ontketende energie en eendracht. Als een van de 22 kunstenaars heb ik ervaren hoe dit proces het beste in mensen naar boven haalde. Hoe verschillend van kunstdiscipline, achtergrond en karakter ook, dit hebben we samen gedaan.



Iedereen is vrijdagavond om 20 uur van harte welkom bij het optreden en de feestelijke afsluiting van Point of no Return. Voor spijtoptanten of mensen die er niet genoeg van kunnen krijgen, is dit de allerlaatste kans de kunstwerken te bekijken.
Gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7. Toegang gratis.

Website expositie Point of no Return
Website Jasper Somsen

Point of no Return - gedicht (5)

Het point of no return nadert: dit weekend is de laatste kans om de tentoonstelling Point of no Return in Wageningen te bezoeken.
Vandaag mijn vijfde en laatste gedicht voor deze tentoonstelling waaraan maar liefst 22 leden meedoen van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen. Het gedicht heeft een plek gekregen in een nis op de begane grond.

onontkoombaar is het einde

onverbiddelijk de grond  

mors.


tot die tijd

niet zwaar strijden tegen

maar lichtjes met het leven

meebewegen.







Eerder weblog over mijn gedichten voor de tentoonstelling

Openingstijden: zaterdag 15 en zondag 16 december, 11-17 uur.

Allerlaatste kans: Vrijdag 21 december begint om 20 uur de finissage. Tijdens een uniek concert van Jasper Somsen en Bert Lochs zijn de werken echt voor het laatst te zien.
Gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, Wageningen.

Toegang telkens gratis.

Point of no Return - gedicht (4)

Op de tentoonstelling Point of no Return zijn vijf gedichten van mij te zien. Als dichter ben ik meer op woorden geconcentreerd dan op beeld. Daar komt bij dat ik toch al meer auditief ben ingesteld dan visueel. Ik vond het dan ook een hele opgave om een goede vorm te vinden voor mijn gedichten.

Dit gedicht kreeg pas de avond voor de opening zijn uiteindelijke vorm.

In de concepten was de ring te nadrukkelijk zichtbaar. Nu staat het gedicht op een sokkel geschreven.

Een sokkel, waar ooit iets moois op heeft gestaan, leeg.

je naam en                                             

de dag waarop

mooi rond en

oneindig samen

ik speur in het goud

naar de breuklijn

waar zit het keerpunt

naar geen weg terug?

Andere gedichten van mij bij Point of no Return

Website tentoonstelling Point of no Return

De weg van verbeelding

Voor de tentoonstelling Point of no Return in Wageningen heb ik zes interviews gemaakt met deelnemende kunstenaars. Ze verschenen onder meer in Hoog en Laag en op de website Cultuur in Wageningen. Deze week het zesde en laatste interview, met July Leesberg.


July Leesberg schildert de weg van verbeelding die ze wil volgen


De richting is duidelijk, het eindpunt niet


Door Annie van Gansewinkel    

July werkt aan haar schilderij voor Point of no Return.
  Foto: Salman Ezzammoury

WAGENINGEN – Tot 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return te zien waaraan 22 kunstenaars meedoen. Een van hen is July Leesberg.  

Het grote doek waar July Leesberg de laatste weken voor de tentoonstelling laag voor laag aan werkt, is zeker niet haar eerste opzet. Ze laat een groot aantal schetsen, foto’s en kleurproeven zien die aan dit uiteindelijke werk voorafgingen. Ze experimenteerde met het verloop van kleuren om de leegte in de verte te kunnen schilderen.
Op het schilderij zonder titel staat een landschap met in elk geval een weg. De richting is duidelijk, waar hij uitkomt niet. Die weg staat symbool voor het hele wordingsproces van dit schilderij en misschien ook wel voor het professionele leven van July Leesberg.
Ze wijst naar het schilderij: ‘De richting zie ik wel. Ik moet de weg van de verbeelding volgen en met open ogen waarnemen. Ik probeer de dingen te zien zoals ze zijn, niet zoals je veronderstelt dat ze zijn.’
Dit schilderij ziet ze als een logisch vervolg op eerder werk. ‘Mijn beste werk zijn wegen,’ heeft ze ontdekt. Ze vindt het ook spannend om de snelheid weer te geven. Ze heeft ervan genoten om dit schilderij te maken en er veel van geleerd. ‘Dit schilderproces was dus zelf ook weer een weg.’

Landschappen van nu
Sinds 2006 wil ze de landschappen van nu vastleggen, zoals moderne windmolens en het havengebied van Wageningen geïnspireerd op New York (bv. ‘Manhattan aan de Rijn 2’, aangekocht door museum de Casteelse Poort in Wageningen. Overigens heeft July Leesberg in dat museum ook een tentoonstelling van 25 november tot en met 13 januari 2013 ).
Door langdurig verblijf in het buitenland is July met andere ogen naar haar eigen land gaan kijken. ‘Zo prachtig als een akker geploegd kan zijn, zo schitterend is een industrieterrein waar eindeloze velden van gekleurde limonadekratten uitgestald zijn. Nederland is een park. Aangelegd en ontworpen. Je kunt daar je twijfels bij hebben: het levert nieuwbouwwijken en asfaltlijnen op. Rokende fabrieken en een vervuild milieu. Maar die eindeloze herhaling en keurige opeenstapeling kan ook ontroeren.’
Ze wil met een open blik kijken, niet wegkijken. ‘Als ik de heide zou schilderen, zou ik het bankje, de prullenbak en de slagboom niet weglaten. De hedendaagse omgeving heeft zo een eigen schoonheid, in elk geval is ze fascinerend en intrigerend.’
July Leesberg wil blijven leren. ‘Ik wil alleen nog maar schilderen, durven dingen te laten mislukken en steeds betere werken maken.’
Ze wijst naar haar werk voor deze tentoonstelling. ‘Het toont de weg waarop ik me realiseerde dat ik niet meer achterom wil kijken. Je kunt op dit werk zien dat er overal langs de weg afleiding is. Maar de blik is nu op de einder gericht. Ik weet waar ik heen wil. Er is geen weg meer terug.’


De tentoonstelling is nog te zien tot 21 december in het 'gebouw achter de vaas', Binnenhaven 7 Wageningen. Zaterdag en zondag van 11-17 uur.
's Avonds (20.00 uur) op 14 december Salon over Transition Towns en op 21 december feestelijke afsluiting. Toegang gratis.

Website tentoonstelling Point of no Return

De magie van kantelpunten

Vrijdagavond was er in Wageningen een boeiende Salon tijdens de tentoonstelling Point of no Return. Wetenschapper en muzikant Marten Scheffer vertoonde de film 'Critical transitions' (zie link onderaan). 
Voor enkele media schreef ik een verslag/recensie:

Marten Scheffer in Salon tijdens tentoonstelling Point of no Return


De magie van kantelpunten



Marten Scheffer in gesprek
met het publiek
Foto: Salman Ezzammoury

Door Annie van Gansewinkel

WAGENINGEN – Grote geesten kenmerken zich voor mij in hun enthousiasme en vermogen hun vakgebied begrijpelijk uit te leggen aan leken. Daarnaast hebben ze een brede blik en bezitten ze meerdere talenten. Marten Scheffer, ecoloog en hoogleraar aan Wageningen Universiteit, voldoet aan dat profiel. Vrijdagavond was hij te gast in de Salon van de tentoonstelling Point of no Return, waar hij zijn theorie over kantelpunten toelichtte voor veel aandachtige bezoekers. Dat deed hij aanschouwelijk en beeldend. Een stoel bijvoorbeeld wordt telkens net iets meer belast, nauwelijks merkbaar, tot er op een onvoorspelbaar moment dat kantelpunt is.

Laurens van der Zee leidt
Marten Scheffer (rechts) in
Foto: Salman Ezzammoury 

In een meer komen langzamerhand steeds meer vervuilende stoffen, het systeem wordt fragiel en ineens door die laatste minieme toevoeging is er dat omslagpunt. 
‘Je kunt niet simpel zeggen: dat komt omdat er een mus in mijn meer heeft gepoept,’ zei Scheffer. Andere voorbeelden haalde hij uit de wereld om ons heen: de Arabische lente, de economische crisis, een sterke verandering in je persoonlijke leven. Ergens waren er omslagpunten, waarna de situatie niet zomaar meer terug te draaien was.
Marten Scheffer won in 2009 de prestigieuze Spinoza-prijs, die ook bedoeld is om wetenschappelijk werk voor een groot publiek zichtbaar te maken. Een deel van de prijs besteedde hij aan de film ‘Critical transitions’ (2012) die hij ontwikkelde samen met de Noorse kunstenares Tone Bjordam. Voor de film schreef hij de muziek en voerde die ook uit met Arthur Bont.
De film bracht de magie van kantelpunten fascinerend in beeld. Even kwam bij mij de gedachte op aan de psychedelische vloeistoflampen uit de jaren zeventig, maar dit was zoveel boeiender. Plonkende kleurdruppels via wervelende beweging en lust voor het oog tot plotsklaps een grauwe donderwolk. De muziek versterkte de beelden, soms bijna ballet en dan weer een apocalyptisch visioen. Of hij somber was, vroeg een bezoeker. ‘Nee, je kan ook uit een depressie komen of met een micro-krediet de armoedeval keren.’
Wanneer kantelpunten zich voordoen, kun je niet precies voorspellen, aldus Scheffer. Hij wil zich in zijn werk nu vooral richten op het voorkómen van kantelpunten.  
Maar ook wil hij zijn twee werelden wetenschap en muziek bij elkaar brengen. Scheffer ziet een overeenkomst tussen wetenschappers en kunstenaars. ‘Goede ideeën komen vaak voort uit intuïtie, maar daarna moet je er met je vakmanschap mee aan de slag.’

De tentoonstelling Point of no Return is tot en met 21 december gratis te zien op zaterdag en zondag van 11-17 uur. Op 14 december is er een Salon over Transition Towns.
Gebouw ‘achter de vaas’, Binnenhaven 7, Wageningen

Website tentoonstelling Point of no Return

Film 'Critical transitions'

Point of no Return - gedicht (3)

Ooit was het een universiteitsbibliotheek in Wageningen, deze weken herbergt het gebouw 'achter de vaas' aan de Binnenhaven 7 het werk van 22 kunstenaars. De tentoonstelling Point of no Return.
De meeste boekenkasten zijn weggewerkt achter witte wanden waarop de kunst beter uitkomt, maar hier en daar herinneren nog enkele elementen aan de vroegere functie van het gebouw.
Ik vond het erg leuk dat ik een van die elementen kon gebruiken voor mijn gedicht zachte kracht. Enigszins verscholen is er nog steeds het boekenliftje waarmee boeken van de begane grond naar de eerste verdieping en v.v. werden getakeld.
zachte kracht is daar dus in de vorm van een boekje wel op zijn plaats.

zachte kracht                        




buig en riet

en knak!

toch niet

en hak

en wankel

en strak,

en sta!

  Website tentoonstelling Expositie Point of no Return;   Point of no Return - gedicht (1);   Point of no Return - gedicht (2)

Point of no Return - gedicht (2)

Toen ik nadacht over gedichten voor de tentoonstelling Point of no Return wist ik zeker dat mijn gedicht met als werktitel 'vallen' er bij moest.

Bijna amai-moment

Het moment staat me nog helder voor de geest. Van sommige momenten in je leven weet je meteen: dit kan mijn hele leven veranderen. Dit was zo'n moment, maar gelukkig viel het mee. Slechts een schaafwondje, dank u.
Een heel fysiek kantelpunt. Gewoon achterover vallen. Maar wel in een exotische setting, een wandeling in Dogongebied, Mali 2008. Ik bedenk net dat ik de foto nog heb van vlak vóór dat moment dat alles had kunnen veranderen.
De lezer zal wellicht verbaasd zijn over de uitroep aan het eind van het gedicht. Ik zelf ook, ik gebruik de Vlaamse uitroep 'amai' namelijk nooit.
Toen ik de film later terugdraaide, vermoedde ik dat het een noodkreet was om de aandacht te trekken van twee Vlaamse reisgenoten boven me op de helling.

Het gedicht heeft een plaats gekregen op de schuine schappen van een boekenkast die nog in deze voormalige bibliotheek staat. Een herinnering dus ook aan de verdwenen functie van dit gebouw.



mijn voet stapt

in het verdwijnpunt

mijn lichaam aarzelt nog

tussen hard op rots

en zacht in leeg

lading begint te schuiven

achterwaarts

niet te stuiten

film niet terug te draaien tot

- hop – weer op de voeten

en stevig staan.

babylonische angst

uit mijn keel:

a

   m

       a

            i



Naschrift: in de catalogus van de tentoonstelling staat een fragment van dit gedicht, maar in een heel andere vorm. Toen ik het beeld voor de catalogus moest aanleveren, brak ik mijn hoofd nog over de vormgeving. Ik heb dus maar een 'werkfoto' ingeleverd. De (werk)titel raakte het gedicht ook kwijt in het hele proces. 

De tentoonstelling Point of no Return is nog te zien tot 21 december, elke zaterdag en zondag van 11-17 uur en tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november en 14 december. Gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, Wageningen

Point of no Return - gedicht (1)   

'Ik schilder, ik boodschap niet'

Voor de tentoonstelling Point of no Return hield ik interviews met een aantal deelnemende kunstenaars. Dit is mijn gesprek met Riekje Offerhaus, dat onder meer verscheen in Hoog en Laag.


Riekje Offerhaus schildert tweeluik van samenleving voor tentoonstelling

 

Riekje Offerhaus met 'Menselijke samenleving'
Foto: Salman Ezzammoury

‘Ik schilder! Ik boodschap niet’


Door Annie van Gansewinkel
WAGENINGEN – Van 2 november tot 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Een van hen is Riekje Offerhaus.

De ochtend van het interview heeft Riekje Offerhaus (76) wel een uur op haar hurken kamelen zitten tekenen bij het circus. Ze is gefascineerd door de wereld van circus en kermis. Vroeger zat ze dagenlang te schetsen in het circus. ‘Ik mocht zelfs achter de coulissen komen. Veel glamour voor het oog, maar armoe erachter.’
Ooit maakte ze al een schilderij van een carrousel in Frankrijk onder de platanen. Die carrousel is nu weer opgedoken in een schilderij van haar tweeluik voor de tentoonstelling Point of no Return. Dat schilderij draagt de titel: ‘Menselijke samenleving’, mensen op de kermis hebben plezier en ze zijn met elkaar verbonden. Een vrouw met kind en beer zoekt zelfs contact met de toeschouwer.

Netwerksamenleving
Op het andere doek, ‘Netwerksamenleving’, is elke persoon op zichzelf, verscholen achter laptop of mobiel. Zo merkt de telefonerende vrouw niet op dat het kind aan haar hand enthousiast wijst naar de kermis.
‘Als kinderen vanuit school meteen achter de computer verdwijnen in plaats van met vriendjes te spelen, vind ik dat zorgelijk. Het is een tendens, maar ik wil het niet zwart-wit zien. Die menselijke samenleving kan ook benauwend zijn, als iedereen alles van elkaar weet.’
Riekje wilde graag meedoen aan deze groepstentoonstelling. ‘Ik wil niet alleen op een eilandje schilderen.’ Het thema bracht haar op het onderwerp: veranderingen. ‘Klimaatverandering is dan voor de hand liggend. Ik maak me daar ook zorgen over, maar ik ga geen stervende vissen schilderen. Ik heb behoefte aan warmte. Dan schilder ik liever een warme stal waar twee boertjes voor hun koetjes zorgen, of de mooie dingen in de natuur. Ik schilder! Ik boodschap niet.’
Riekje maakt figuratief werk en vaak beeldt ze mensen af. Iedere week doet ze met een groep aan modeltekenen en ook maakt ze portretten, onlangs nog het portret van de directrice van Circus Renz.

Intuïtiever
Voor het werk van deze tentoonstelling is ze op een andere manier te werk gegaan. Anders schildert ze intuïtiever, nu dacht ze tevoren lang na over de compositie voor die twee werelden.
Riekje Offerhaus heeft al een lange staat van dienst als kunstenaar. Tegen de zin van haar vader ging ze toch naar de kunstacademie, in Arnhem, en sindsdien heeft ze altijd geschilderd. ‘Ik heb het schilderen nodig voor mezelf.’ Naast haar werk in opdracht, portretten bijvoorbeeld, maakt ze ook vrij werk. Belangrijke gebeurtenissen uit haar leven zoals ziekte geeft ze daarin een plaats.
Of ze tevreden is over dit tweeluik? ‘Ik ben nooit echt tevreden. Je vergelijkt jezelf met anderen en dan zijn er ook altijd schilders die ik beter vind. Trots en twijfel wisselen elkaar af.’

Website Point of no Return

Het tweeluik van Riekje Offerhaus en het werk van 21 andere kunstenaars is nog tot 21 december te zien in het gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, Wageningen. Elke zaterdag en zondag van 11 tot 17 uur.
Bovendien ook te bezichtigen tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november (met wetenschapper Marten Scheffer) en 14 december over Transition Towns. Aanvang 20 uur. Toegang tot tentoonstelling en Salons is gratis. 

Point of no Return - gedicht (1)

De tentoonstelling Point of no Return in Wageningen loopt inmiddels twee weken en ik durf het project van 22 kunstenaars nu al een succes te noemen. Met enthousiasme tot stand gekomen, veel bezoekers, die doorgaans lang blijven, en mooie reacties.

Van mij zijn er 5 gedichten te zien, verspreid in het gebouw 'achter de vaas', aan de Binnenhaven 7. De komende weken plaats ik telkens een van die gedichten op dit weblog.

Omdat op mijn mobieltjesfoto's het gedicht niet altijd goed leesbaar is, voeg ik de tekst toe. Soms zet ik er ook een toelichting bij, al geeft die niet het antwoord op de vraag: wat bedoelt de dichter? Dat mag de lezer lekker zelf bedenken.

Trouwens, de dichter weet zelf ook niet altijd wat zij bedoelt.

Wanneer ik een gedicht schrijf, snap ik op dat moment soms ook niet wat er staat, noch waar het vandaan komt. Veel later begrijp ik dan ineens de strekking of blijken ritme en klank nog te kloppen ook.

Mijn schrijven gaat wel eens mijn verstand of gevoel vooruit. Ik blijf het een wonderlijk proces vinden.

Bij het begin van de tentoonstelling op de vloer tussen de twee trappen ligt dit gedicht:

ik keer op mijn schreden

en zoek mijn sporen.

de weg terug is

nooit meer hetzelfde,

mijn voetstappen

staan achterstevoren.



Website Expositie Point of no Return  Tentoonstelling nog te zien tot en met 21 december. Open op zaterdag en zondag van 11-17 uur, en tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november en 14 december.

'Maghreb Blues'

Voor de tentoonstelling Point of no Return hield ik interviews met een aantal deelnemende kunstenaars. Hier mijn gesprek met Laurens van der Zee dat onder meer verscheen in Hoog en Laag.

Laurens van der Zee maakt ‘Maghreb Blues’ voor tentoonstelling Wageningen

Veldwerk legde kiem voor eeuwige liefde

Door Annie van Gansewinkel

Foto: Salman Ezzammoury

WAGENINGEN – Tot en met 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Deze week een gesprek met Laurens van der Zee, muzikant, dichter, en stadsdichter van Wageningen.

Zie hem daar zitten op die ietwat verbleekte foto uit 1971, de jonge student antropologie tegen het einde van zijn eerste veldonderzoek op het platteland van Tunesië. Na de boekenwijsheid ineens oog in oog met de harde praktijk en afhankelijk van een slecht functionerende tolk. Het bevorderde zijn frustratie en de gedachte: ik kan het niet, ik word nooit een goede antropoloog. Hij nam afstand van zijn onderzoek in Tunesië, blokte de ervaringen en hield de contacten niet meer in stand. Hij studeerde af op iets anders: De Aymara-indianen van Chili.
Toch bleek er een zaadje geplant en onbewust en onderhuids zocht de liefde voor de Maghreb, de muziek en de taal, zich een weg. In de jaren 80 begon hij Arabische muziek mooi te vinden en voelde hij de sterke behoefte om de taal te leren. Het is voor hem een moeilijke, maar ook poëtische taal en hij blijft er halsstarrig mee bezig.
Voor de tentoonstelling maakt Laurens een drieluik met de titel: ‘Maghreb Blues’: centraal daarin de foto van hem als student geflankeerd door plaatselijke medewerkers met een markttafereel op de achtergrond. Aan weerszijden staat zijn persoonlijke verhaal in het Nederlands, en in het Arabisch. ‘Het werk legt het accent op de verlorenheid en de frustratie. Tegelijkertijd zit er ook een enorme gehechtheid aan, terwijl ik me dat toen niet bewust was. Dat er zoveel dierbare emotie in die ervaring zat, verbaasde me later.’

Weemoed

Ondanks de frustratie beleefde hij ook een mooie tijd door de onderdompeling in de Arabische cultuur: in het dorp verzamelen rond een transistorradiootje met muziek, ’s avonds theedrinken bij mooie zonsondergangen. Dat heeft bijgedragen aan zijn sympathie voor de Maghreb en werkt nog steeds door in zijn leven en werk.
‘Ik vind het ook goed om als een tegengeluid de poëtische kant van de islamitische cultuur te laten zien, hoewel dat niet mijn opzet was voor deze tentoonstelling. Het autobiografische stond voorop.’
Laurens heeft als dichter tientallen tekstinstallaties gemaakt, een combinatie van tekst en beeld. Maar voor het eerst werkt hij zo autobiografisch. Wat overeenkomt met zijn andere werk is de ondertoon van weemoed.
Hij werkt graag mee aan groepstentoonstellingen van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen. ‘Het is een prikkel om iets te creëren en ik kan goed op thema werken.’
Waarom mogen mensen de tentoonstelling Point of no Return niet missen?
'Het kan mensen aan het denken zetten. Ieders leven kent keerpunten. ’ Studenten en oud-studenten zullen zich ook herkennen in zijn eerste veldwerkervaring.
Daarnaast lift er een maatschappelijke boodschap mee: ‘Er valt nog veel te winnen op het gebied van wellevendheid en hoe we met elkaar en de wereld omgaan.’


Website expositie Point of no Return

Mindmappen

De afgelopen maanden was ik nogal versnipperd bezig: schrijfcursussen ontwikkelen en geven, schoolbezoeken, bedrijfstrainingen schriftelijke communicatie, mijn nieuwe website in aanbouw, mogelijke projecten voor de toekomst en niet te vergeten gedichten en pr-klussen voor de tentoonstelling Point of no Return.
Ik heb me er altijd op beroepen dat ik veelzijdig ben en snel kan schakelen, maar de afgelopen periode bleken die kwaliteiten meer dan eens valkuilen. Met 2001 dingen tegelijk bezig en het gevoel dat niets echt af was.
Het inzicht was er al (heb ik overigens al meermalen gekregen), maar nu de verandering nog.


Mindmap planning revisie
'Winkeldochters' (werktitel)

Dat gaat soms van au: nee zeggen tegen spannende ideeën en leuke projecten die zich opdringen. Dat betekent ook de computer - lees mailbox - vaker uit en me telkens weer afvragen welke werkklussen ik werkelijk wil doen. En die probeer ik dan gestructureerder te verrichten, met meer concentratie en in minder tijd. Dat is de gedachte.
Focussen dus, en daarbij helpt mediteren me en wellicht ook mindmappen. Enkele weken geleden volgde ik in de bedrijfsschool van Schouten & Nelissen (mijn opdrachtgever voor bedrijfstrainingen) de training Mindmappen. Plezierig, maar ook nuttig. Door de combinatie van woord en beeld, plus de mechanische handeling van het tekenen schijn je je hersenfuncties op een andere manier in te zetten. Daardoor beklijft het beter en is het effectiever.
Je kunt mindmappen bv. gebruiken om vergaderingen te notuleren, te brainstormen, teksten samen te vatten en te plannen. Sommige mensen schijnen hun boodschappenlijstjes te mindmappen. Mijn zus die juf is, gebruikt de methode zelfs met de kleuters in haar klas. Je bent dus nooit te jong om te gaan mindmappen.
Ik verwacht dat ik het zelf vooral gebruik om te brainstormen en te plannen.

Mindmap November (brainstorm)

Een van de mindmaps die ik tijdens die training maakte, ging over de planning van de revisie van mijn 12+boek 'Winkeldochters' (werktitel). Ik neem het de komende weken eindelijk weer ter hand.
Mijn eerste zelfstandige mindmap maakte ik vorige week, omdat ik wilde zien of het woord November dit jaar meer bij me opriep dan: mist, nevel, grijsheid, afsterven en treurnis.
Ja dus. 

Art-food Valley

Twitblog:

Mooie column van Laurens van der Zee op Cultuur in Wageningen. Over broodnodige kunst in de Vallei, en een warm pleidooi voor melancholie!

http://www.cultuurinwageningen.nl/art-food-valley/

Hemelse dekens

Voor de tentoonstelling Point of no Return die nog tot en met 21 december te zien is in Wageningen, heb ik een aantal kunstenaars geïnterviewd. Een van hen is Sharon Burggraaf. Haar verhaal verscheen onder meer in Hoog en Laag.

Sharon Burggraaf maakt kleurcodes van zonmomenten voor Point of no Return


De ondraaglijke schoonheid van stofdekens

Door Annie van Gansewinkel
Van 2 nov. tot 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Sharon Burggraaf is een van hen.

Wie ‘Hemelse dekens’ ziet, vijf kleurig beschilderde doeken – het is papier, lijkt stof – van Sharon Burggraaf, heeft geen idee van het verhaal dat ze vertellen en alle tijd die erin zit.

Vrolijke kleurlijnen, zeg je op het eerste gezicht. Het zijn ook zonmomenten, legt Sharon uit. Duizenden zonnen had ze de afgelopen tijd al ‘verzameld’ via internet. ‘Ieder moment is de zon anders. Zonnebeelden vertellen iets van de tijd, bijvoorbeeld de luchtvervuiling van die dag, vulkaanuitbarstingen, vochtigheid.’
Toen ze besloot mee te doen aan de tentoonstelling Point of no Return, werd haar interesse gewekt door minder vrolijke zonmomenten. Ze kwam op sites terecht met prachtige ‘smogsuns’. Smog door ingrijpen van mensen: bosbranden en luchtvervuiling. Verstikkende dekens boven een vervuilde stad. Van vijf continenten nam Sharon een zon: Caïro, Beijing, Los Angeles, Sao Paulo en Melbourne. De kleuren van die beelden ontleedde ze op de computer in kleurcodes die ze in olieverf uitwerkte op papier.
Minutieus schildert ze lijntjes, vol aandacht, anders gaat het meteen fout. Een buitenstaander zou het niet zien, maar Sharon ziet zelf elk ‘weeffoutje’.
Ineens kwam een eigen schets haar bekend voor. Het waren de ‘serapes’, de traditionele, gestreepte Mexicaanse dekens. ‘Vanuit hun traditie baseren de Maya’s en andere oude volken zich meer op hun omgeving, op de regenboog en de zon bijvoorbeeld.’
Sharon heeft in Colombia vormgeving gestudeerd en hier kwam ineens in haar werkkamer weer die lijn met toen terug in haar werk. ‘Ik had de kleurcodes uit mijn computer nodig om de betekenisvolle kleurlijnen in de inheemse dekens weer te zien.’
Haar vijf dekens schildert ze op handgeschept papier van moerbeibast. Het is een soort weefsel, aaibaar is het ook.
In eerder werk was Sharon ook al bezig met codes: bijvoorbeeld in het DNA Barcodepad (2009, Linnaeus-tentoonstelling in Wageningen). Sinds ze de grafische weefsels in Latijns-Amerika zag, was ze onbewust altijd met lijnen bezig. ‘Nu gebruiken we overal digitale codes voor.’
Met de aaibare werken wil ze opnieuw betekenis geven aan de natuur door het unieke ervan in unieke codes weer te geven.
‘Als ik met aandacht iets zichtbaar maak, worden andere mensen zich misschien ook bewust van de waarde van de natuur. Wij zijn in dienst van de natuur, en niet omgekeerd. We zijn nu op het punt gekomen dat we dat moeten inzien. Anders verstikken we in onze eigen uitlaatgassen, in onze eigen dekens.’

Op de foto: Sharon Burggraaf gewikkeld in de zonnedeken van Beijing. (foto: Salman Ezzammoury)

website Point of no Return

Point of no Return - the movie

Voor wie vrijdag de opening van onze tentoonstelling Point of no Return heeft gemist: the movie.
Althans de diavoorstelling. Salman Ezzammoury maakte de voorstelling, met een impressie van hoe aangenaam het was, wie er allemaal waren en ook welke kunstwerken er te zien zijn.
Op Youtube: de opening van Point of no Return

Voor de tentoonstelling is het overigens niet te laat: nog elk weekend te zien tot en met 21 december.

Website Point of no Return

Tentoonstelling geopend



Kunstenaar Leo Schatz (rechts),
maker van het mozaïek destijds.
Foto: Salman Ezzammoury

De tentoonstelling Point of no Return is vrijdagavond in Wageningen geopend en het was een feestje. Zeker 180 mensen waren naar het 'gebouw achter de vaas' gekomen om de 22 deelnemende kunstenaars te zien glunderen. Onder hen de twee initiatiefnemers Petra de Vree en Jacqueline van Bergeijk die de afgelopen maanden hun enorme energie en enthousiasme op hun collega's overbrachten. Het resultaat is er ook naar: een bijzondere tentoonstellingsruimte met heel gevarieerd werk. Mooi om te zien hoe al die kunstenaars zich op hun eigen manier hebben laten inspireren door het thema point of no return. Tijdens de opening was een andere kunstenaar te gast, Leo Schatz, maar liefst 94 jaar oud. Hij is de maker van het enorme mozaïek aan de muur van de voormalige universiteitsbibliotheek van Entomologie. Met een ongekende vitaliteit hield hij een toespraak, waarin hij verwees naar zijn werk in 1960: 10.000 mozaïeksteentjes bracht hij aan in vijf maanden tijd, vijf dagen per week.

Veel publiek al tijdens de opening
Foto: Salman Ezzammoury

Bij toerbeurt zijn we suppoost. Een beetje zitten dommelen op een krukje, zo schatte ik het functieprofiel in. Maar gisteren mocht ik meteen de eerste expositiedag aantreden en niks dommelen. In de middag kwamen er aardig wat bezoekers die lang en geïnteresseerd rondkeken. We hadden mooie gesprekken, over kunst, de dood, persoonlijke keerpunten en andere levensthema's, maar het was ook gewoon gezellig.


De tentoonstelling is tot en met 21 december gratis toegankelijk op zaterdag en zondag tussen 11 en 17 uur.

Facebookpagina van de tentoonstelling Point of no Return    

De weg van vrouwen in de kunst

Voor de tentoonstelling Point of no Return die morgen in Wageningen begint, heb ik een aantal kunstenaars geïnterviewd. Dit is het interview met Gelske Kwikkel. Het verscheen onder meer in Hoog en Laag.


Gelske Kwikkel maakt 15 schilderijen van vrouwen voor Point of no Return


‘De weg van vrouwen in de kunst’

Door Annie van Gansewinkel
WAGENINGEN – Van 2 november tot 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Gelske Kwikkel is een van hen. Ze schildert en geeft schildercursussen. Een gesprek over hoe haar bijdrage tot stand kwam.

Gelske legt haar werk voor de tentoonstelling uit op de vloer. Drie rechthoekige lijsten met elk vijf vierkante schilderdoekjes naast elkaar. Het werk is ongeveer af, maar misschien legt ze de dag voor de opening er pas echt de laatste hand aan. ‘Stoppen is bij schilderen het allermoeilijkste’.

In vijftien werken trekt de kunstgeschiedenis aan je oog voorbij, van de Venus van Willendorf uit de prehistorie tot de nieuwste Gelske Kwikkel.

Het thema ‘point of no return’ heeft voor Gelske te maken met de hele weg die de vrouw in de kunstgeschiedenis heeft afgelegd. ‘Voor mij wordt de ontwikkeling van de mens weerspiegeld in de kunstgeschiedenis en daarbij is er geen weg terug.’

Ze begon met negen schetsen van werken uit de kunstgeschiedenis. Toen pas kwam ze erachter dat het praktisch allemaal afbeeldingen van vrouwen waren. Op die basis ging ze verder en kwam ze uiteindelijk tot vijftien werken.

‘In de eerste afbeelding van de prehistorische Venus is de vrouw het symbool van de vruchtbaarheid. Ze is alleen nog maar buik, ze heeft geen ledematen, kan niet uit de voeten. Je ziet gaandeweg dat de vrouw steeds meer op aarde komt, van vlees en bloed wordt, en er mag zijn.’

De werkwijze van Gelske was bij dit werk voor de tentoonstelling totaal anders. Gewoonlijk begint ze vanuit het niets te schilderen, abstract werk.

De meeste tableaus voor Point of no Return zijn juist figuratief. ‘Ik vond het erg leuk om vanuit iets bestaands te werken.’ Maar daar wilde ze het niet bij laten. ‘De oude kunst is goed, maar het is ook míjn werk.’ Zo gaf ze haar eigen invulling aan de achtergronden.

In het werk komen bekende beeltenissen en schilders voorbij, zoals Rubens, Vermeer, Picasso, maar bijvoorbeeld ook een expressionist als Jawlenski. Aan het eind van zijn leven verabstraheerde hij de vrouw tot een kruis. Zijn hele leven werkte hij toe naar die abstractie, zoals de weg van de kunstgeschiedenis nodig was om Gelske zelf het vijftiende en laatste schilderij van dit werk te kunnen laten maken. Die weg is een point of no return.

Gelske Kwikkel doet graag mee met tentoonstellingen die het Platform Beroepskunstenaars Wageningen organiseert. Het biedt een goede mogelijkheid om te exposeren en de thema’s brengen haar tot ander werk. ‘Dit figuratieve werk zou ik anders zeker niet hebben gemaakt.’

Waarom mogen mensen de tentoonstelling Point of no Return niet missen?

‘Er zijn toch al weinig tentoonstellingen in Wageningen en hier is heel afwisselende kunst te zien van veel mensen.’

Foto: Salman Ezzammoury

Weblog met het eerste interview: initiatiefnemers Jacqueline van Bergeijk en Petra deVree

Op stoom



Flyer en uitnodiging (voorkant)

Precies over een week opent in Wageningen de tentoonstelling Point of no Return waaraan maar liefst 22 kunstenaars meedoen van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen. Ik ben een van de deelnemers en ik help mee in de PR-groep. Het doet me dan ook deugd dat deze week de publiciteit goed op stoom begint te komen. Op de speciale Facebookpagina staan portretten van de deelnemende kunstenaars en de komende tijd verschijnen er telkens voorproefjes van hun werk. Deze week zijn ook de billboards geplaatst langs de Wageningse wegen en dreven. Mijn interview met de initiatiefneemsters Jacqueline van Bergeijk en Petra de Vree werd woensdag opgenomen in De Stad Wageningen en in Hoog en Laag.


Flyer en uitnodiging (achterkant)

 Vandaag kwamen zij ook uitgebreid aan het woord en in beeld in dagblad De Gelderlander.
Dan was ik woensdagavond ook nog getuige van een primeur: de eerste proefuitzending van televisie Meborah. We waren met zes kunstenaars in de studio en presentator Jan Boer liet ons uitgebreid aan het woord over ons werk voor de tentoonstelling. Hij noemde deze proef 'radio kijken', een nog niet al te dynamisch plaatje bij een radiouitzending. Maar het is wel een hoopvol vooruitzicht dat media uitbreiden in een tijd waarin de 'oude' media zwaar onder druk staan.
Ook hield Esther Schoenmaker van Transition Towns Vallei in de studio een nieuwsgierig makend verhaal. Zij is op 14 december te gast bij een van de drie speciale salons die deel uitmaken van de tentoonstelling. De andere salons zijn op 16 november (FabLab Wageningen) en op 30 november met Spinozaprijswinnaar Marten Scheffer.
Paul Dunki Jacobs liet zijn licht schijnen over de Maya-voorspellingen die oorspronkelijk aanleiding waren voor het thema van onze tentoonstelling.


Screenshot van de Meborah
tv-proef. Meer op de
Facebookpagina van de
tentoonstelling. Rechts: Marij Roex

 Het interview met mij was vlak voor de klok van negen uur. Ik las ook twee van mijn gedichten voor. Een daarvan eindigt met de Vlaamse angstkreet 'Amai'. Willem Straatman, vaste studiogast, ontdekte dat die kreet een anagram is van Mai(y)a. Toeval?
Het gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, is de afgelopen weken getransformeerd tot een prachtige tentoonstellingsruimte. Veel deelnemers hebben er geklust, geschilderd en gepoetst.
Mijn eigen werk is eindelijk dan toch ook bijna af. De vijf gedichten kostten me minder hoofdbrekens dan de vormgeving ervan.
Volgens mij wordt het een heel gevarieerde tentoonstelling en ik vind het boeiend te zien hoe verschillend iedereen met het thema is omgesprongen. Bovendien heeft het veel energie en creativiteit losgemaakt. Dat is wat echt samenwerken tot stand kan brengen.

De proefuitzending van Meborah tv is nog te zien op de site: http://www.rtvmeborah.nl/televisie.php

Eerder weblog over Point of no Return: mijn interview met de initiatiefnemers

Vol energie en geestdrift

Vol energie en geestdrift hebben Jacqueline van Bergeijk en Petra de Vree hun schouders gezet onder de tentoonstelling Point of no Return in Wageningen. In de aanloop naar de expo die op 2 november opengaat, maak ik interviews met deelnemende kunstenaars, die verschijnen in een aantal media. Gisteren verscheen het eerste interview met de twee initiatiefnemers in de Veluwepost.
Hieronder volgt het volledige verhaal.

Initiatiefnemers grote tentoonstelling ‘Point of no Return’ in Wageningen 

‘Als je niet komt, is je kans voor altijd voorbij’

WAGENINGEN - Op 2 november opent in Wageningen de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. In interviews besteden we aandacht aan ‘the making of… Point of no Return’.

Ze zitten vol positieve energie en hun eigen ideeën smeken om uitvoering in kunst. En toch offeren de Wageningse kunstenaressen Petra de Vree en Jacqueline van Bergeijk vrijwillig maanden op om een tentoonstelling te organiseren.

Wat bezielt ze om zoveel tijd te stoppen in Point of no Return?

Het idee voor het thema vond Petra de Vree bij de Maya-voorspellingen dat op 21 december 2012 de wereld een ingrijpende omwenteling wacht. Ze heeft vijftien jaar in het buitenland gewoond en gewerkt. ‘Ik geloof zelf niet in die voorspellingen, maar ik merkte in Guatemala hoezeer het dagelijks leven doortrokken is van Maya-rituelen. Daarom wilde ik juist in 2012 iets doen met kantelpunten, keerpunten.’

Petra’s idee viel in goede aarde bij Jacqueline van Bergeijk en al snel wisten ze dat ze samen deze tentoonstelling wilden dragen. Het thema sloeg aan bij verrassend veel leden van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen.

Jacqueline (links) en Petra

 

 

 

Kunstcoaches

Kunstenaars uit verschillende disciplines – fotografie, ruimtelijk werk, schilderijen, literatuur –werken momenteel met het thema. Ze kregen begeleiding van kunstcoaches Jos van Gessel en Ineke Kaagman.

Jacqueline: ‘De coaches hebben allerlei luikjes opengezet en daardoor lieten zij kunstenaars over hun eigen grenzen kijken. Iedere kunstenaar kan op een unieke manier met het thema omgaan. Velen hebben dan ook een bepaald moment of kantelpunt uit hun eigen leven uitgewerkt. Dat levert heel gevarieerd werk op.’

Jacqueline werkt ruimtelijk met textiel. Zij heeft haar werk voor de tentoonstelling grotendeels klaar. Petra, die meestal met klei werkt, heeft het thema inmiddels van alle kanten bekeken en uitgeprobeerd, maar ze kwam er nog niet aan toe haar eigen werk te maken.

Je kan met dit thema een dramatisch zwarte kant uit, maar zowel Petra als Jacqueline kiezen voor een positieve lading. Ze zijn het erover eens dat kunst vragen mag oproepen, twijfels mag benoemen, maar het moet niet alleen zwart zijn. Jacqueline: ‘Het leven is voor sommigen al moeilijk genoeg. Het spreekt vanzelf dat kunst niet alleen mooi moet zijn, er moet wel spanning in het werk zitten.’

‘Ik heb in de derde wereld veel ellende gezien,’ zegt Petra. ‘Daardoor voelt het voor mij elitair om ons leven hier dan zwart af te schilderen. Ik wil vooral uitgaan van wat wél mogelijk is.’

Energie

Door de organisatie schiet hun eigen werk er bij in, maar dat hebben ze er graag voor over. Petra: ‘Het geeft je zoveel energie als je ziet dat al deze kunstenaars zich aangesproken voelen door het thema.’

Waarom mogen mensen Point of no Return niet missen?

Jacqueline: ‘Het is zo’n bijzonder thema met heel uiteenlopend werk. Kom kijken en laat je verrassen.’

Petra: ‘Als je niet komt, is je kans voor altijd voorbij.’

Met recht een point of no return. 

Annie van Gansewinkel / Foto: Laurent Umans