Käthe Kollwitz Museum

Geraakt, even van mijn stutten geblazen. Dinsdag in de weldadige stilte van het museum van Käthe Kollwitz (1867-1945) in Keulen, ietwat verscholen in de drukke binnenstad. Daar stond ik oog in oog met werk dat me al lang vertrouwd is door de afbeeldingen.
Dat zelfportret, met die in-trieste blik, ogenschijnlijk bijna vermorzeld door het leven, maar iets verderop de felle getuigenissen van haar nooit aflatende aanklacht tegen armoede en oorlog.

De moeder die met haar kindjes enige beschutting zoekt onder een brug. De oorlogsgevangenen die onmiddellijk mijn associatie opriepen met die krantenfoto van de gevangen mannen van Srebrenica.


Haar machtige werk uit 1942: 'Saatfrüchte sollen nicht vermahlen werden', de moeder die haar kinderen uit de greep van de oorlog probeert te houden, terwijl de kinderen ook lonken naar het vermeende avontuur.
Haar zoon Peter had ze ook niet kunnen weerhouden toen hij zich in 1914 op zijn achttiende als oorlogsvrijwilliger meldde. In datzelfde jaar sneuvelde hij al in België. Ooit wil ik haar aangrijpende beelden van de vader en moeder bij zijn graf in Vladsloo in het echt zien.
De grootste angst van een moeder is waarschijnlijk wel het verliezen van een kind. Ook voor haar werk heeft ze zich in dat angstbeeld ingeleefd. Voor Vrouw met dood kind, het oerbeeld van de pietà, poseerde ze zelf met haar zoon Peter die toen 7 was. Het was zwaar en lang zaten ze in dezelfde houding. Toen ze op zeker moment kreunde, sprak hij troostend: Wees maar stil, moeder. Het wordt ook heel mooi.

In het museum was een tijdelijke (verlengd tot 9 aug.) tentoonstelling Wie war mein Leben stark in Leidenschaft' met foto's en fragmenten uit brieven en dagboeken, maar ook getuigenissen van anderen. Die lieten meer facetten van Kollwitz zien.
 
Over haar sprekende ogen, terug te zien in de zelfportretten. Berusting soms, maar ook strijdbaar, teder, verbinding zoekend.



Verrassend vond ik het vooral dat de tentoonstelling ook een andere kant van haar en haar werk laat zien. Luchtiger kanten van het leven: lieftallige kinderen, liefdesparen en kroegscènes.

Een foto van haar rechterhand, een stevige hand. Handen vallen op in haar werk. Zij heeft geschilderd, in houtskool gewerkt, houtsneden gemaakt en beelden gehakt.
Zeventig jaar na haar dood is het werk van Käthe Kollwitz nog steeds actueel. Een boeiende vrouw, die haar eigen ontwikkeling volgde en bleef ontdekken, in een tijd dat dat niet vanzelfsprekend was.

Reden te meer om na biografieën nu eens te lezen hoe ze haar leven en werk zelf heeft ervaren: Die Tagebücher 1908-1943.


Eerder blog Käthe Kollwitz