Hersenen

De mens is als een mooi ontworpen machine, die als extra ook nog eens beschikt over een zelfherstellend vermogen. Een kras op een auto blijft een kras, maar een schaafwond herstelt, een griep hoeft niet noodlottig te worden en ook van veel ernstiger kwalen kan iemand nog herstellen. Als hij een goede behandeling krijgt en met een dosis geluk toe.
Maar wanneer er iets ernstig hapert in ons commandocentrum, de hersenen, wordt het gauw penibel. Breng je het er levend van af, dan is de vraag hoe je leven verder is.

Mijn moeder kreeg bijna drie jaar geleden een ernstig herseninfarct met flinke uitval. Tot haar overlijden in maart dit jaar had haar leven ondanks haar beperkingen en afhankelijkheid nog veel kwaliteit, voor haarzelf en in onze ogen. En trouwens, wie zijn wij om voor een ander te bepalen wat kwaliteit van leven is?

Mijn vader kreeg in januari een zware hersenbloeding die hem fataal werd. Wat als hij er wonderwel uit gekomen was?

Wat gaat er in het hoofd om van mensen met een hersenbeschadiging? Lang geleden was ik al zeer onder de indruk van de roman Eclips (1993) van J. Bernlef. Hij beschreef de situatie vanuit de man die zoiets overkomt en voorzover ik dat kan beoordelen, deed hij dat knap en geloofwaardig.

Onlangs las ik van Max Pam Het ravijn. Autobiografie van de angst (2005). Hij heeft aan den lijve ondervonden hoe het is als op een dag lichaam en geest stuurloos zijn geworden. Max Pam, schrijver en columnist, wordt als vijftiger door een hersenbloeding getroffen en hij beschrijft zijn gevoelens, gedachten en de langzame weg naar herstel.

Hij toont zich kwetsbaar, openhartig en met een bewonderenswaardige vitaliteit en humor. Zelfironie ook, bijvoorbeeld als hij schrijft over douchen (p. 73): Daar zat dan de gevreesde columnist in zijn nakie onder een waterstraal en hij keek wanhopig naar het stukje zeep dat zijn nog bevende handen was ontglipt en dat nu wegdreef naar het waterputje. Hij trok daarop met zijn rechterhand heftig aan het alarmtouw, te herkennen aan die rode knop, en toen de verpleegster binnenstormde wees hij wanhopig naar het stukje zeep.

En het werd hem aangereikt, en hij pakte het beet, ineengedoken en met een gekromde rug, als een klein kind dat zijn bezit wil beschermen.

Hartverscheurend beeld. Zo kwetsbaar is de mens. Alle reden om gezondheid in dankbaarheid te koesteren.