Ik speel niet meer

Het is vandaag precies 25 jaar geleden (14 sept. 1989) dat theatermaker Jozef van den Berg in de Antwerpse schouwburg van het toneel afstapte met de boodschap: Ik speel niet meer.
Daarmee liet hij zijn bewonderaars vertwijfeld achter. Was dit deel van zijn voorstelling, zijn prachtige spel met werkelijkheid en verbeelding?
Maar Jozef van den Berg kwam niet terug. De voorstelling 'Genoeg gewacht' bleek zijn laatste.
De speelse, poëtische, humoristische en filosofische voorstellingen met zijn onvergetelijke poppen die werkelijk personages werden zoals Mannetje Pluim, mevrouw De Heks en Portemonnee en Frederik de Vogel. Dat autootje op het toneel. Zoveel jaren later zie ik het nog voor me, ik hoor de stemmen.

Afgezien van die laatste voorstelling heb ik in elk geval ook 'De pleisterplaats' gezien en 'De geliefden'. De ingelijste affiches hebben vroeger jarenlang op mijn bureau gestaan en ik vind ze terug op zolder (drie verhuizingen meegegaan). In mijn knipselarchief (bescheiden tegenwoordig na rigoureuze versnipperacties) vind ik vele artikelen en interviews. Zorgvuldig bewaard zoals een echte fan betaamt.
En dat terwijl Jozef van den Berg destijds alles losliet. Zijn successen en een veelbelovende theatertoekomst voor zich, maar ook zijn gezin. Hij verdiepte zich in het grieks-orthodoxe geloof en voelde zich geroepen tot een ander leven. Zijn stap werd slecht begrepen. Na enige omzwervingen streek hij neer in Neerijnen waar hij in een fietsenhok ging wonen.
Sindsdien verscheen hij soms nog in een tv-uitzending of in krant of tijdschrift. Hij maakt op mij de indruk van iemand die zijn stap niet als een keuze zag. Het was onontkoombaar en hij omarmde zijn leven van bidden, contemplatie en gesprekken met bezoekers.
Geen volle zalen meer, maar op kleine schaal maakt Jozef van den Berg nu misschien nog wel meer indruk op mensen door wie hij is en hoe hij leeft.

De film 'Ik speel niet meer'