De weg van Jozef van den Berg

Twee weken geleden schreef ik een blog als herinnering aan het feit dat Jozef van den Berg 25 jaar geleden van het toneel afstapte: Ik speel niet meer.
Inmiddels heb ik zijn biografie gelezen die begin deze maand verscheen. Francis Jonckheere schreef: ‘Jozef van den Berg. Van poppenspeler tot acteur van Christus.'

Het boek bestaat uit biografische informatie, interviews met Jozef van den Berg en herinneringen aan zijn theaterwerk. Uit die teksten spreken nog steeds de sprankelende speelsheid, de humor en de filosofische bespiegelingen. Bovendien is het voor mij een vreugdevol weerzien met personages als Mannetje Pluim, mevrouw De Heks en de jongeman. Soms hoorde ik hun stemmen zelfs na al die jaren nog. Al die stemmen, het was feitelijk alleen de stem van Jozef van den Berg.

Jonckheere schrijft over het werk van Van den Berg dat het ‘virtuoos in zijn eenvoud’ was.

Hij verbindt in het boek het theaterwerk met Van den Bergs leven ná het theater, nu al 25 jaar als kluizenaar levend in Neerijnen en zijn geloof levend en uitwisselend met bezoekers.

Uit het boek wordt me duidelijk dat Van den Berg zowel voor, tijdens als na zijn theaterleven nooit de makkelijkste weg heeft gekozen. Zijn keuze 25 jaar geleden lijkt bij het lezen van het boek welhaast onontkoombaar.

Op p. 259 zegt Van den Berg: 'Vele mensen, vaak ook zij die mij interviewen, denken dat ik gek ben, geestelijk ziek of in de war. Dat ben ik niet. Waarom zou ik het zijn? Omdat mijn leven anders is dan normaal, of omdat ik een weg ga die anders is dan normaal, of omdat ik iets anders doe dan normaal? Integendeel, ik voel mij bevestigd door het feit dat de dingen die ik vroeger in mijn theater heb gespeeld, mij thans opnieuw worden geschonken.' 

Zijn stap blijft moeilijk te begrijpen. Eerbied heb ik zeker voor Jozef van den Berg die trouw blijft aan zichzelf en wat hij als zijn weg ziet.

Bij gelegenheid van de boekpresentatie verliet Jozef van den Berg voor een keer zijn zelfgekozen ballingsoord en de Vlaamse omroep VRT maakte daar dit item van.