Haar hartekreet 'Nie wieder Krieg', de houtskoolportretten van arme sloebers en de beelden van moeders die hun kinderen beschermen tegen de oorlog. Ze staan met scherpe lijnen in mijn geheugen gegrift.Ruim 30 jaar geleden was ik al gefascineerd door haar werk toen ik als student journalistiek een werkstuk over haar maakte. Ik richtte me op haar cyclus Oorlog. Opvallend aan die serie was dat ze niet rechtstreeks de oorlog verbeeldde, maar juist de angst en de gevolgen.
Een citaat. In 1918 schreef Käthe Kollwitz: 'Es ist genug gestorben! Keiner darf mehr fallen! (...) Saatfrüchte sollen nicht vermahlen werden'.
Ze had het aan den lijve ervaren. Haar jongste zoon Peter van 18 was meteen in 1914 al gesneuveld in België. Voor zijn graf in Vladsloo maakte ze later de indringende beelden De vader en De moeder.
Haar laatste litho, uit 1942 heet: 'Saatfrüchte sollen nicht vermahlen werden'.
Enkele maanden voor de bevrijding stierf ze.
Nie wieder Krieg, de kreet van Kollwitz in 1924 heeft in de wereldgeschiedenis geen gehoor gevonden. Is de wereld sindsdien ooit één dag zonder oorlog geweest? Misschien ergens een Kerstbestandje dat vermoedelijk niet eens 24 uur standhield.Ondertussen blijven al die moeders en vaders proberen hun kinderen te voeden, te kleden, te beschermen en groot te brengen.
Maar hoe vaak lift in de opvoeding niet wantrouwen en haat van vorige generaties mee? Hoe komt de mensheid daar ooit uit?
Leer je kinderen: je kunt beter slaan voordat ze jou slaan?
Of: als ze jou slaan, mag je terugslaan?
Of zeg je: als ze je slaan, keer dan de andere wang toe?
Maar je wilt toch niet dat ze je kind slaan, want dan komen ze aan jou.
Wat leer je ze, in hemelsnaam?
Mijn wieg stond toevallig in Nederland en ik realiseer me heel goed wat een voorrecht dat is.
Is het vreemd dat mensen voor hun kinderen een beter heenkomen zoeken? Inmiddels zijn al miljoenen mensen op drift geraakt.
In alle rust leven, met de mensen die je lief zijn. Is dat zoveel gevraagd?
Blijkbaar wel. Het maakt me machteloos. En soms merk ik deze weken dat ik over de oorlogsberichten heenzweef. Nu-even-niet.
Maar dat kunnen de mensen in die oorlogsgebieden niet zeggen: nu-even-niet. Dus zucht ik en dwing ik mezelf het wel te lezen. Dat is het minste wat ik kan doen. Ik kan niet zeggen: ik heb het niet geweten.
En dat maakt het allemaal nog erger. Dankzij alle media kunnen we het van minuut tot minuut weten. Het gebeurt, we staan erbij en kijken ernaar.
Käthe Kollwitz had haar tekengerei en houtskool en etste de beelden voor altijd in mijn hoofd. Ik heb louter schamele woorden die vervluchtigen in het wereldwijde web.
Afbeeldingen uit: Kollwitz - Rowohlt Verlag 1981
Käthe Kollwitz Museum, Berlijn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten