Utopia

Utopia heeft in de afgelopen weken vermoedelijk al een vast kijkerspubliek veroverd. De eerste aflevering heb ik gezien, maar - hoe sterk ik het concept ook vind - ik volg het programma niet.
Een GTST-verslaving in de beginjaren van de serie heeft me alle illusies over zelfbeheersing ontnomen en me kopschuw gemaakt voor lange series. Ik wil mijn kostbare tijd niet slijten voor de tv. Een aflevering of vier, zoals de huidige prachtserie Ramses, durf ik nog wel aan.

Uitg.Meulenhoff 1972

Toen ik hoorde dat Utopia zou beginnen, moest ik meteen denken aan Walden en het gelijknamige project van de schrijver Frederik van Eeden in Bussum, vlakbij Laren waar nu de loods van Utopia staat.
Dat deed Van Eeden in navolging van Henry David Thoreau die zich in 1845 in een hut terugtrok bij de Walden-vijver in Massachusetts en schreef over de ideale samenleving. Ik las het boek in de jaren '70, evenals Utopia van Thomas More (1516) dat me ook boeide.
Als ik nu door Walden blader, verbaast het me weer dat Thoreau zich terugtrok uit een maatschappij die verrassend veel op die van nu lijkt. Mensen die vastlopen in een economisch raderwerk bijvoorbeeld. Gedachten over natuur, ecologie, consumptiebeperking, vereenvoudiging.
De arts-schrijver Frederik van Eeden liet zich inspireren door Thoreau en stichtte zijn eigen Walden in 1898. De kolonie in Bussum moest zelfvoorzienend zijn met bijvoorbeeld een bakkerij en er werden groenten verbouwd, die ook 'buiten' werden verkocht. In de onvolprezen digitale bibliotheek DBNL zijn de Walden-dagboeken van Van Eeden te lezen: Walden in droom en daad
Er woonden gezinnen en idealistische eenlingen en niets menselijks was hun vreemd. Er waren ruzies, malversaties, overspel, jaloezie en lijntrekkerij. In 1907 ging Walden failliet.
Overigens waren er in die tijd meer coöperatieve woon- en werkvormen, ook in Laren en Blaricum bijvoorbeeld.
Niets nieuws onder de zon dus met het programma Utopia en ook daar zullen de kleinmenselijke storingen voer voor psychologen en sociologen zijn.
Terug naar de natuur en de basis was in 1898 vermoedelijk wel eenvoudiger dan in deze tijd. Als de basisbehoeften vervuld zijn (zoals eten, sanitair, elektriciteit, en internet?), zullen de deelnemers snel de piramide van Maslow beklimmen.
En wanneer komen er bijvoorbeeld schotten in die grote loods om een vierkante meter privacy te veroveren?
Privacy! Heel Nederland kijkt mee.




Website over Frederik van Eeden en Walden

100 jaar Walden, website Ver. Vrienden van het Spiegel - in 1998 gaf de Vereniging een boekje uit, met fiets en wandelroute langs Walden-monumenten. Op de site staat een weergave van het boekje.

Website tv-programma Utopia