Sleutelen aan de structuur

Sinds enkele weken sleutel ik aan de structuur van mijn boek Vrome Vrouwen (werktitel). Dat maakt deel uit van de ingrijpende revisie, ook aan stijl en inhoud, die nog wel enkele maanden zal vergen.
Maar het wordt nu al beter, hoewel ik op dit moment vooral danig geschoven heb met tekstblokken.
In mijn eerdere blog Vrome Vrouwen terug naar de schrijftafel maakte ik de vergelijking met het blokkentorenspel Jenga, beducht dat het verhaal door die ingrepen zou instorten.
De inhoudsopgave van versie IV ben ik te lijf gegaan met een rode stift die alle verplaatsingen aangeeft voor de nieuwe versie. (foto)
Tot dusver is het verhaal ondanks dat schuiven overeind gebleven, al voelt de opzet van werkversie V nog wat wankel. Waar eerst iets stond, is nu een gat. Een hoofdstuk is verdwenen, een ander grotendeels opgedeeld over de andere. In inhoud dubbelt het soms nog, overgangen zijn niet logisch meer. Nieuwe inleidende en verbindende teksten zijn nodig. En daar tussendoor duikt geniepig af en toe de vraag op: is dit nu echt beter?
Toch zie ik nog steeds waar ik met het boek heen wil en ik heb vertrouwen, in het verhaal en in mezelf.

Vrome Vrouwen terug naar de schrijftafel

Ik ga met mijn boek Vrome Vrouwen terug naar de schrijftafel. De komende maanden zal mijn werk grotendeels in het teken staan van de revisie. Dat wordt dan versie V.
Versie IV is enkele maanden af. Bij stevig herschrijven had ik er  een kwart uitgehaald en daar is het zeker beter van geworden. Inmiddels hebben professionele lezers het gelezen en het van feedback voorzien. Opbouwend, dat wel, maar het is dus nog niet goed genoeg. Ik ben dankbaar voor hun aandacht en ik kan me verplaatsen in hun argumenten die vooral over structuur en stijl gaan.
In mindmaps (zie foto) heb ik de aandachtspunten verkend voor een verbeterplan. Dat begint nu eerst met het hele boek opnieuw doorlezen. Details zijn weggezakt sinds april. Even afstand, ook door vakantie, geeft me weer een frisse blik en energie om opnieuw aan de slag te gaan.

Stijl heeft veel aspecten zoals zintuiglijk schrijven, metaforen, het klassieke schrijfadagium 'Show don't tell', zinslengte en zinsopbouw. Maar er zijn ook minder concrete elementen: het vermogen van de schrijver om de lezer bij het verhaal te betrekken en te houden. Of de lezer zich kan identificeren met personages, thema of tijdsbeeld. Ik ga dus het hele boek ook weer doorlichten op stijl.

Voor de structuur is het meer een kwestie van terug naar de tekentafel. Waar komt wat? Ik denk aan het blokkentorenspel Jenga dat we tijdens onze recente familiedag speelden. Van twee groepen haalt telkens een deelnemer een houten blok onderaan weg en verplaatst dat naar boven. Als de toren omvalt, ben je af met je groep. Ik vond het spannend: inzicht, geduld, opperste concentratie maar ook durf en soms op hoop van zegen. En ondanks een begin van wankelen vertrouwen houden en doorgaan.

Zo zie ik het sleutelen aan de structuur van Vrome Vrouwen ook voor me. Als ik bijvoorbeeld iets uit het einde naar voren plaats, valt er een gat en raakt het verhaal misschien uit evenwicht. En het gaat niet om één maar veel meer aanpassingen en verplaatsingen. Stel je voor dat het hele verhaal in elkaar stort.
Nu heb ik bij meer van mijn boeken forse ingrepen in de structuur gedaan. Maar Vrome vrouwen is mijn omvangrijkste boekproject, mijn meest gecompliceerde én mijn meest persoonlijke. Ik ben het aan mijn Vrome Vrouwen, mijn voorouders en aan mezelf verplicht alles te doen om er het best mogelijke boek van te maken. Met vertrouwen voorwaarts!

Eerdere blogs over Vrome Vrouwen 

Boekenweek: mien modertaal

Vandaag 12 maart begint de Boekenweek en die duurt tot 23 maart. Feestelijk evenement voor lezers en schrijvers. Ik ben erg blij met het thema van dit jaar: je moerstaal. Hoewel ik de meeste boeken in het Nederlands schrijf, is mijn moedertaal het dialect van Weert in Limburg.
De eerste vier jaar van mijn leven heb ik alleen Weerts gehoord en gesproken. En nog altijd spreek ik het, al ben ik meer dan 50 jaar weg uit mijn geboortestad. Ik ben dankbaar voor mijn tweetaligheid die me bindt aan mijn familie, cultuur en geboortegrond. Al tientallen jaren ben ik lid van de Limburgse dialectvereniging Veldeke.

Ook in mijn moedertaal heb ik veel geschreven. Uiteenlopend werk, realiseerde ik me weer toen ik zojuist een aantal boeken uitstalde waaraan ik meewerkte. Verhalen en gedichten in bundels met Weertse en andere Limburgse bijdragen. 

Bijvoorbeeld 'Lèste wäörd', afscheidsteksten voor uitvaarten en 'D'r Her God versjteet óch plat' (Onze Lieve Heer verstaat ook plat). Maar ook mijn puberboek 'Droumers en drammers' (1999) en de monoloog 'Stillaeve' die ik in 2001/2002 tien maal speelde tijdens een theaterfestival in Limburgse zalen.
Grote pleitbezorgers voor schrijven in het dialect zijn Paul Weelen en Luiz Oliveira van uitgeverij TIC en dialectvereniging Veldeke, zeker ook de afdeling Weert. Zij stimuleerden mij om mezelf literair te blijven uiten in mijn moedertaal. Een kroon op mijn werk was in 2013 de Veldeke Literatuurprijs.
Ik vind het moeilijk te definiëren hoe anders ik schrijf in dialect en in Nederlands. Ooit zei ik in een interview spontaan: Nederlands schrijf ik met mijn verstand, dialect met mijn hart.
Daar schuilt wel een waarheid in, denk ik nog altijd.

Deze Boekenweek zijn in het hele land uiteenlopende activiteiten. Laten we bij moedertaal niet alleen denken aan Nederlands. Ons land is nog rijker door al die andere moedertalen. Voor mij betekent mijn tweetaligheid het beste van twee werelden, die niet zonder elkaar kunnen. 

Website Boekenweek 2025

Hoezo vakantie, je bent toch met pensioen?

Als ik vandaag mijn laptop dichtklap, heb ik twee weken vakantie. Hoezo, hoor ik de lezer denken, je bent toch met pensioen?
Officieel ja, maar een schrijver gaat niet met pensioen. Voorlopig ben ik dat althans niet van plan. Sterker nog, ik heb de afgelopen vier maanden hard gewerkt. Gestaag vorder ik met mijn auto-/biografische boek 'Vrome vrouwen' (werktitel). Daarin trek ik een lijn van mijn soms uitgesproken vrome voorouders via mijn ouders naar mijn eigen katholieke geloofsopvoeding, nog in de nadagen van het Rijke Roomse Leven. Hoe heeft mijn geloof zich sindsdien ontwikkeld en hoe verhoud ik me tot het instituut kerk.
Belangrijke vrouw in mijn verhaal is zuster Tossana, mijn oudtante, die non was bij de Kleine Zusters van de H. Jozef. Een groot deel van haar kloosterleven werkte ze in Rolduc, het katholieke bolwerk met priesteropleiding van het bisdom Roermond.

Ik werk aan de revisie van de derde versie, die de omvang van een kloek boek heeft. De vierde versie zal een stuk dunner zijn. In het nieuwe jaar neem ik namelijk de botte bijl en de fijne schaaf ter hand.
Ook was ik de afgelopen tijd bezig om feiten over mijn voorouders in een verhaal te gieten. Daarvoor was nader archiefonderzoek nodig.
In het verleden vond ik mensen, - mannen meestal -, die met hun stamboom bezig waren, monomaan en een tikkeltje sneu. Inmiddels begrijp ik het zo goed: als je eenmaal in het verleden duikt, is dat fascinerend en kan het verslavend werken.
Zo was ik onrustig omdat er ergens in mijn herinnering een oudoom zweefde die ik aanvankelijk niet kon terugvinden in de archieven. Die losse voorouder bleef in mijn gedachten. Maar gelukkig, hij bleek een nakomer te zijn die nog niet op een gezinskaart stond.
Ik heb besloten om niet verder terug te gaan dan mijn overgrootouders, omdat dat voor mijn thema niet nodig is.

Een paar weken geleden reisde ik voor één velletje tweezijdig beschreven papier naar het archief in Maastricht. Mijn overgrootmoeder bleef in 1900 achter met 7 kinderen. Ze lag zelf nog in het kraambed van een tweeling toen haar man op 43-jarige leeftijd overleed. Het oudste kind, de moeder van mijn moeder, was 10. Zo'n gebeurtenis moet wel zijn sporen nalaten in een gezin. Was die weduwe tot de bedelstaf veroordeeld? De vraag liet me niet los.
En ik was echt opgelucht toen bleek dat er een boerderijtje met bijna 6 hectare grond was. Uiteindelijk verkocht ze het in 1919, waaruit ik afleid dat er voor die tijd geen noodzaak was om het te verkopen.
Daar zat ik dus, oog in oog met de Memorie van Successie van 124 jaar geleden. Ik keek naar het kruisje dat mijn overgrootmoeder ter ondertekening had gezet. Ze 'verklaart niet te kunnen schrijven, als hebbende zulks niet geleerd.'
Even was het verleden tastbaar en tegelijk onmetelijk ver weg.

De afgelopen weken heb ik drie H. Missen bijgewoond, in heel verschillende kerken. Hoe voel ik me op de dag van vandaag in zo'n mis? Wat gaat er door mijn hoofd? Ik woon al 31 jaar in Wageningen, maar in november ging ik er voor het eerst naar een zondagsmis. Ook was ik in de Nicolaas Basiliek in Amsterdam, zo totaal anders dan wat ik ervaar in de kerk in Weert, waar ik ben opgegroeid en waar mijn familie woont. Een weerslag van die bezoeken zal ook in mijn boek terechtkomen.

Mijn researchperiode is nu grotendeels afgerond. In het nieuwe jaar wacht mij een lastige klus: verdieping en beschouwing, maar vooral heel zakelijk structureren en schrappen. Bij publicatie komt daar ongetwijfeld nog een scherpe revisie en redactie overheen.
Ik heb in alle rust aan dit boek willen werken, zonder druk van een uitgeverij of een deadine. Dit boek gedijt bij rust. Vrome vrouwen laten zich niet opjagen.
Toch verwacht ik dat ik het in 2025 kan afronden.
Dan komt er ook weer tijd en ruimte voor nieuw werk. Als schrijver ga ik voorlopig immers nog niet met pensioen.
Maar nu eerst vakantie!

Eerder blog over Vrome vrouwen

Zie je mij? - tentoonstelling

Zie je mij? Vorige week zag ik de indrukwekkende tentoonstelling van een bijzonder project van het Odensehuis Wageningen. Al vijf jaar ben ik in het Odensehuis vakdocent Tijd voor taal, waarin we een thema van alle kanten bekijken, beschrijven, beluisteren, bezingen. Verhalen, ervaringen, gedichten, liedjes over bijvoorbeeld vriendschap, verlies, blauw, warmte, eigenwijs.

Ik leer nog elke keer van de deelnemers die dementie hebben of een haperend brein.

Als ik er ben, zie ik overal werkstukken van de creatieve workshops die andere vakdocenten er geven. Daar kunnen deelnemers weer een heel andere kant van zichzelf ontdekken.

Twee van die vakdocenten, Mary Webster en Fransje Smit, hebben het afgelopen half jaar een bijzonder kunstproject gedaan. Zo'n zestig deelnemers, vrijwilligers, mantelzorgers en medewerkers van het Odensehuis hebben in verschillende sessies naar zichzelf gekeken en een zelfportret gemaakt. Dat gebeurde in een intens groepsproces.

Die intensiteit is te zien in de portretten op de tentoonstelling. Ik ken bijna alle makers van de zelfportretten en toch werd ik verrast door hoe mensen naar zichzelf kijken. Met zelfvertrouwen, oprechtheid en met precies dat kenmerkende. Bij mij bracht het bewondering en ontroering teweeg.

Bij mensen met dementie kijken we nog te vaak alleen naar het ziektebeeld. Maar zij zijn veel meer.

 Zie je mij? is een oproep om voorbij dat ziektebeeld te kijken naar wie iemand werkelijk is.

Van harte aanbevolen dus, deze expositie.

Nog te zien: vr 15 t/m zo 17 nov van 12-17 uur en wo. 20 t/m za 23 nov van 12-17 uur in De Hanenhof, Costerweg 1f, Wageningen. Toegang is gratis.

Meer informatie op de website van Odensehuis Wageningen
Daar is ook een korte video te zien met treffende beelden uit het maakproces van Zie je mij?

Research en Kruisweg bij Peerke Donders

Geboortehuis Peerke Donders (replica)

Liefst 22 jaar woonde ik in Tilburg (1971-1993) en al die jaren ben ik nooit bij Peerke Donders geweest. De bijna heilige van de stad die bij veel mensen een bijzondere plek in het hart inneemt. Het katholieke Tilburg lag in het verlengde van mijn roomse opvoeding in Weert (Limburg). Maar ik zocht er de eerste jaren mijn toevlucht in de studentenkerk Maranatha. Geloof was destijds in mijn kringen doorgaans geen gespreksonderwerp of juist onderwerp van cynisme en kritiek. Peerke Donders stond ver van me af, kwam nooit ter sprake.

Vorige week na museumbezoek in Tilburg bracht ik voor het eerst Peerke Donders een bezoek. In het paviljoen was voor de laatste dag de tentoonstelling ‘Tilburg, het Rome van Nederland’, over het religieus erfgoed in de stad. Research voor mijn autobiografische boek Vrome vrouwen, waaraan ik al een tijd werk. En ik maakte kennis met Peerke Donders (1809-1887) die al op jonge leeftijd wist dat hij priester wilde worden. Hij vertrok naar Suriname, werkte er vele jaren tussen lepralijders en zag zijn Tilburg nooit meer terug.

Maar Tilburgers sloten hun gelovige zoon voor altijd in het hart. Steun en toeverlaat, ook in 2024 terwijl de ontkerkelijking blijft doorzetten. Het geboortehuis van Peerke met de kapel is nog steeds een bedevaartsoord. Het bezoekersboek in de kapel getuigt daarvan. Bedankjes en smeekbedes gericht aan ‘Lieve Peerke’. Voor een examen, beterschap, oplossing voor gedoe in de familie. Hier zoekt de mens stilte, vertroosting, begrip.
De kapel is dagelijks open.

De tentoonstelling was niet alleen een feest van herkenning bij al die gebouwen waar ik ooit langsfietste, waar ik studeerde, beelden en kruisen. De sloopfoto van de Noordhoekse Kerk deed pijn. In 1975 zag ik vanuit mijn studentenkamer op zolder hoe de sloopkogel de kerk in brokstukken sloeg. Veel gebouwen hebben inmiddels wel een andere functie gekregen.
De goede werken die vaak ook hun oorsprong vonden in de kerk, zijn er nog steeds, in een andere vorm. Mooi dat de fiets van pater Poels – zoals ik hem destijds kende – ook een plaats vond in de tentoonstelling. Gerrit Poels, ook wel de broodpater genoemd, haalde tot op hoge leeftijd ’s morgens brood op bij de bakkers om die naar de armen te brengen.
Ik kocht er het recente boek van mijn oud-collega journalist Paul Spapens ‘Een blijvende herinnering’ over het religieus erfgoed van Tilburg. Een kloek boek met ook voor mij veel o-ja herinneringen, al was ik er in mijn Tilburgse tijd nauwelijks mee bezig.

Ik was dus toevallig op Goede Vrijdag bij Peerke Donders en dat betekende dat er om 15 uur de jaarlijkse Kruisweg zou plaatsvinden. Bijna als vanzelfsprekend liep ik mee. Een wandeling langs 14 kruiswegstaties met beelden waarin het lijden van Jezus is weergegeven. In gebed en zang werd daar bij stilgestaan. Priester Denis Hendrickx wist in zijn woorden telkens de lijn naar onze tijd door te trekken.
Er is in wezen niet zoveel veranderd met hoe wij mensen met elkaar omgaan. Doorgaans lopen een paar honderd mensen mee met de Kruisweg. Ingetogen, stil en zonder mobieltjes in de aanslag.
Ook zonder dat ik zelf op zoek was naar troost of steun raakte het me, toch samen zijn, bewust van de kwetsbaarheid van het leven en de wil om het goede te doen en weten dat dat desondanks niet altijd lukt. Mildheid tegenover anderen en mezelf.
De rol van de officiële kerk mag dan voor veel mensen uitgespeeld zijn, het geloof leeft duidelijk nog wel op dit soort plekken en vanbinnen.

Eerder blog over Vrome vrouwen

Website Peerke Donders

Vrome vrouwen

Vandaag is het 19 maart. Feest van de H. Jozef weet ik meteen en ik denk aan mijn oudtante, Kleine Zuster van de H. Joseph. Wonderlijk hoe dat geheugen werkt. Op zo'n moment raak ik weer aan mijn katholieke wortels en opvoeding, als laatste generatie van het rijke roomse leven.
Deze week is het Boekenweek met het fijne thema: Bij ons in de familie.
Reden genoeg dus voor dit blog over Vrome vrouwen, de werktitel van het (auto)biografische boek dat mij, naast andere boekprojecten, al een aantal jaren bezighoudt.
Mijn tante Zuster trad op haar achttiende in bij de Kleine Zusters van de H. Joseph. Een groot deel van haar leven woonde en werkte ze in het seminarie Rolduc in Kerkrade. Ze kwam uit het zeer godvruchtige gezin van mijn moeders vader. In het Limburg van de jaren 50 waarin ik opgroeide, was alles en iedereen om ons heen katholiek.
Het eerste idee voor een familieverhaal over de vrome vrouwen in die familielijn ontstond in 2016 toen ik een schrijfretraite had in de pastorie van Veenhuizen. In 2019 ging ik er serieus mee aan de slag tijdens een intensieve schrijfweek in een kapel in Renkum. Toen had ik al in de gaten dat het groter was dan een verhaal.
Als schrijver heb ik er nooit over gedacht om mijn memoires te schrijven, maar deze lijn vond ik wel boeiend om te onderzoeken en te beschrijven. Katholiek zijn in de jaren 50 en 60 ging niet alleen over geloven, het hele leven in Weert (Limburg) was ervan doordesemd. Al mijn opleidingen waren katholiek. Toen ik 20 was, werd ik lerares op een katholieke school en daarna studeerde ik nog aan de katholieke Academie voor de Journalistiek.
Na een actieve rol in de studentenkerk in Tilburg nam ik afstand van de katholieke kerk, maar niet van mijn geloof. Ik had het er zelden over, bang om voor een braaf meisje te worden aangezien. Dat was in mijn jonge jaren net zo erg als om later in mijn post-studentenmilieu als burgerlijk te worden bestempeld. In dit boek schrijf ik wel over mijn geloof en geloofsontwikkeling.
Het schrijven van Vrome vrouwen kost veel tijd, maar levert me veel meer op dan een boek. In deze fase van mijn leven heb ik de rust om terug te kijken en om met zo'n intensief project bezig te zijn. Met de blik van nu zie ik de lijnen en verbinding met mijn ouders en voorouders beter. Ik voel de traditie waar ik in sta. Ik begrijp, en ik ben vooral dankbaar. Voor de kansen die ik wel kreeg en ook voor mijn stevige wortels.

De tastbare oogst tot nu toe: een dik schrijfboek vol aantekeningen, meerdere versies, een kloeke omvang waarin ik nog ongelooflijk veel 'darlings moet killen', de voorlopige structuur tot mindmap vereenvoudigd (zie foto).
En verder mooie ervaringen zoals drie dagen verblijf in Rolduc, waar mijn hotelkamer uitzag op het zusterhuis waar ik als kind tante Zuster meermalen bezocht. Ik stond bij haar graf bij moederhuis De Berg in Heerlen. Toevallig was ik vorige zomer in een kerk in Frankrijk toen een jonge non de eeuwige geloften aflegde. Bezoek aan het klooster van de Birgittinessen in Weert waar ik ook sprak met de plaatsgenote die op jonge leeftijd was ingetreden in het slotklooster. 
Bezoeken aan andere kloosters, kerken en tentoonstellingen, al die boeken die ik las. Een daarvan 'Sodoma' van Frédéric Martel over misbruik en andere misstanden in de kerk, een gedegen boek, voelde als het drinken van een gifbeker, maar ik moest ook dat doen.
Foto's, documentaires, fictie. En vooral ook al die herinneringen waar mijn geheugen me nog telkens mee verrast.

Mijn boek Vrome vrouwen had geweldig in het thema van deze Boekenweek gepast. Jammer dan.
Vrome vrouwen laten zich niet opjagen, en ik ook niet.

Recensies - van wow tot au!

Een maand geleden verscheen mijn thriller Stekeblind, uiteraard weer onder mijn thrillerpseudoniem Anne Winkels.
Dat er een recensie van een nieuw boek verschijnt, is niet meer vanzelfsprekend. Natuurlijk, voor de heel bekende schrijvers wel. Maar in de afgelopen jaren werd de ruimte voor boekrecensies op papier steeds minder, en zeker voor thrillers. Maar gelukkig zijn er ook boekensites en sommige zijn juist gespecialiseerd in thrillers.
Reacties van familie, vrienden en bekenden waardeer ik zeer, maar ze zijn meestal welwillend. Van recensies hoop ik echt te kunnen leren. Recensenten lezen veel en kunnen een boek plaatsen in een context, ze hebben vergelijkingsmateriaal.
Maar er komt ook persoonlijke smaak bij kijken. Dat vind ik prima als er maar enige onderbouwing is.

Bij mijn eerste thriller Moeders mooiste (2002) stonden de conclusies in enkele recensies diametraal tegenover elkaar. Het maandblad Opzij vond mijn boek spannend, maar psychologisch zwak. De Nederlandse Bibliotheekdienst vond het een indringend verhaal met veel psychologisch inzicht, maar niet erg spannend.
En de Volkskrant oordeelde: 'Anne Winkels heeft met Moeders mooiste een qua tempo en schrijfstijl bijna on-Nederlandse psychologische thriller afgeleverd, de eerste in dit genre van deze kinderboekenschrijfster. Een geslaagd uitstapje.'
Behalve deze recensies in de categorie-Wow! waren er ook in de categorie-Au! Natuurlijk doet dat pijn, maar daarna wil ik ook kijken of ik er iets van kan leren. Soms zie ik, zelfs na jaren pas, dat een recensent of een bekende toch gelijk had in punten van kritiek.

Na zoveel boeken blijf ik het nog altijd spannend vinden. Ik heb een boek geschreven dat op het moment van voltooiing het beste was dat ik kon maken. De uitgever had er vertrouwen in, maar: wat vindt 'de wereld' van mijn boek?
Er zat liefst 17 jaar tussen mijn tweede thriller voor volwassenen Deadline (2006) en Stekeblind. Dat maakt het extra spannend.
Uit mijn eigen kring krijg ik tot nu toe vooral te horen dat het boek vlot leest en ook dat de setting in Afrika een boeiend element is.

Inmiddels zijn er al twee recensies op websites verschenen en daar ben ik blij mee.

Recensie Stekeblind door Susanne Koster op Boekenbijlage.nl

Recensie Stekeblind door Erika Houkes op VrouwenThrillers.nl

Stekeblind is in december 2023 verschenen bij uitgeverij Ellessy, eveneens als e-book.
Inmiddels is ook het luisterboek uitgekomen, ingesproken door Margareth van Slijpe. Het is te koop en beschikbaar via diensten als Kobo en Storytel.

Ben je lid van de bibliotheek? Dan kun je het e-book al lenen via de Online Bibliotheek.

Heb je Stekeblind gelezen? Laat me weten wat je ervan vindt. Een wow-recensie is fijn en van een au-recensie kan ik leren. Bedankt alvast!

Workshop Inspiratie bij het schrijven

Het jaar loopt naar zijn einde en ik blik soms al vooruit naar het nieuwe jaar. Goede voornemens maak ik meestal niet, hoewel er één constante is: meer schrijven.
Herken je dat voornemen of wil je eindelijk eens uitproberen of schrijven je bevalt? Misschien is de workshop Inspiratie bij het schrijven dan een fijne stimulans. Op 17 januari 2024 geef ik die workshop voor de Volksuniversiteit Wageningen.

Dit is de korte omschrijving in het programmaboekje:

Je wilt schrijven, maar hoe kom je op ideeën en hoe begin je? In de workshop ‘Inspiratie bij het schrijven’ helpt schrijver Annie van Gansewinkel je op gang. Met oefeningen, praktische tips en manieren om te brainstormen. Je onderzoekt wat vooral voor jou werkt, of je nou over de werkelijkheid schrijft of over fantasie. Na de workshop neem je een voorraadje eigen ideeën mee naar huis. Onderwerpen die onder meer aan de orde komen: de ideale schrijfplek, writer’s block, de gouden tip (spoiler: die bestaat niet!).

Aanmelden en meer informatie op website Volksuniversiteit Wageningen: https://www.volksuniversiteitwageningen.nl/praktisch-en-creatief/creatief/workshop-inspiratie-bij-het-schrijven

Net verschenen: Stekeblind

Net verschenen: 'Stekeblind', mijn nieuwe thriller. Geschreven door Anne Winkels, mijn alter ego als thrillerauteur. Spannend om na 17 jaar weer een  thriller te publiceren. Het voelt toch een beetje alsof ik herintreder ben in de thrillerwereld.
Ik had dit boek liefst dertien jaar onder handen, met grote tussenpozen overigens. Het leven en andere boeken kwamen telkens tussendoor. Meer in mijn eerdere blog:
https://annievangansewinkel.blogspot.com/2023/11/stekeblind-thriller-van-lange-adem.html

Maar nu is het er eindelijk en ik ben er blij mee. Uitgeverij Ellessy geeft 'Stekeblind' uit, zoals ook mijn eerdere twee thrillers voor volwassenen (Moeders mooiste 2002, Deadline 2006). Het e-book is ook al beschikbaar, het luisterboek komt nog.
Hieronder de korte inhoud van de achterflap.

Als Martin, de man van haar dromen, Lizet (37) onverwacht meeneemt naar zijn landgoed in Afrika, twijfelt ze geen moment. De wereldverbeteraar in haar is opgebrand en ze heeft besloten alleen nog maar te genieten van de mooie dingen in het leven.
Martin noemt haar voortaan Lynn. Hij zorgt voor haar en beschermt haar overal. Werken hoeft hij niet meer, al heeft hij het druk met zakendoen.
Het lukt haar steeds minder om de ogen te sluiten voor wat ze buiten de poort ziet. Wat is er trouwens gebeurd met haar voorgangsters? En wie is hij werkelijk? 

Website uitgeverij Ellessy

Stekeblind, thriller van lange adem

Over enkele weken komt mijn nieuwe thriller Stekeblind uit. Na 17 jaar eindelijk weer een Anne Winkels, het pseudoniem dat ik voor mijn spannende boeken gebruik. In 2006 verscheen ‘Deadline’.

Het is een schrijfproces van lange adem geweest. Tussen prille vingeroefeningen in november 2010 en publicatie nu liggen precies 13 jaren. Dat klinkt vrij dramatisch en moeizaam. Maar ik was maanden, soms zelfs jaren niet met deze thriller bezig. Het leven en veel andere boeken kwamen er tussendoor.
Toch liet het boek mij niet los en telkens was ik verrast als ik doorlas wat ik ook alweer had opgeschreven. Dat geeft soms ook de afstand om kritisch en opnieuw te kijken naar een verhaal.

Ik bekijk nu de mappen met researchmateriaal en eerdere versies. In november 2010 schreef ik in het schrijvershuis van Adriaan Roland Holst in Bergen. Daar tikte ik de eerste hoofdstukken, die ik vingeroefeningen noemde. Herkenbaar aan de groene inkt waarmee de printer daar ze afdrukte.
Maar ik kom ook knipsels tegen uit mappen met ideeën. Een daarvan nam ik mee naar het Roland Holst Huis in april 2009 toen ik daar ook al een maand verbleef. Ik noteerde er voor mezelf het idee om een thriller te schrijven over een verdwijning. Blijkbaar een thema dat me lang intrigeerde. Ik vind daar zelfs een krantenknipsel over terug uit 1994.

Het is dan ook geen wonder dat mijn thriller in wording vele jaren ‘Verdwijning’ als werktitel had. Mijn hoofdpersonage verdwijnt namelijk ook. Maar ergens anders een nieuw leven beginnen komt haar aanvankelijk goed uit.
Daarna gaf ik de thriller de voorlopige titel ‘Hoe blind kun je zijn?’ Pas na de uitgeefbeslissing van uitgeverij Ellessy deze zomer werd de titel definitief ’Stekeblind’.

Voor deze thriller had ik een andere werkwijze dan bij mijn eerdere spannende boeken. In september 2019 schreef ik daarover in een blog:
Bij mijn thrillers had ik steeds gewerkt met strakke concepten. Maar de thriller waar ik nu al een poosje mee bezig ben, ben ik zonder plan begonnen. Het gaf me toch wel een vreemd gevoel toen ik over de helft was en nog steeds geen lijk had. Tot op de laatste bladzijden bleef het voor mij spannend. Maar aan het eind had ik dan toch een dode en een dader. Gelukkig, dat staat anders ook zo slordig in een thriller. Maar het boek is nog lang niet af. Door deze merkwaardige manier van werken zit ik nu nog met allerlei losse eindjes.

Je kunt zeggen dat Stekeblind heel organisch tot stand is gekomen, maar dat haalde misschien ook wel de vaart uit het schrijfproces. Des te blijer ben ik dat het boek dan nu eindelijk verschijnt én beter dan in al die eerdere versies.

Spannend vind ik het ook. Het voelt toch een beetje alsof ik na zo’n lange tijd opnieuw debuteer als thrillerschrijver. 

Schrijfworkshops zintuigen en inspiratie

Voor de Volksuniversiteit Wageningen geef ik in dit nieuwe seizoen twee schrijfworkshops. Op maandagavond 13 november 2023 is dat Schrijven met je zintuigen. Op woensdagavond 17 januari 2024 de workshop Inspiratie bij het schrijven.
De workshops kun je los van elkaar volgen, maar ze combineren ook erg goed. Ze zijn geschikt voor mensen met en zonder schrijfervaring.

Korte omschrijving van Schrijven met je zintuigen:
Verhalen en gedichten krijgen meer diepte en inhoud als je al je zintuigen inzet. Dus niet alleen schrijven over wat we zien, maar ook wat we horen, ruiken, proeven en voelen. Bij het oproepen van herinneringen bijvoorbeeld blijken juist geuren een belangrijke rol te spelen. In de workshop krijgen de deelnemers voorbeelden, een beetje theorie en vooral schrijfoefeningen, zoals geurproeven. 
Informatie op website Volksuniversiteit Wageningen

Korte omschrijving van Inspiratie bij het schrijven:
Je wilt schrijven, maar hoe kom je op ideeën en hoe begin je? In de workshop ‘Inspiratie bij het schrijven’ helpt schrijver Annie van Gansewinkel je op gang. Met oefeningen, praktische tips en manieren om te brainstormen. Je onderzoekt wat vooral voor jou werkt, of je nou over de werkelijkheid schrijft of over fantasie. Na de workshop neem je een voorraadje eigen ideeën mee naar huis. Onderwerpen die onder meer aan de orde komen: de ideale schrijfplek, writer’s block, de gouden tip (spoiler: die bestaat niet!).
Informatie op website Volksuniversiteit Wageningen 

Aanmelden en meer informatie via https://www.volksuniversiteitwageningen.nl/

Uitwaaien Magazine

In Wageningen, waar ik woon, lijken de universiteit en de stad soms totaal gescheiden werelden. Dinsdagavond was dat hartverwamend anders in de afgeladen bibliotheek van Wageningen. Jong en oud, studerend of niet, amateurs en beroepskunstenaars, Wageningers in kleuren en culturen. Ze vonden elkaar in de aandacht voor kunst, muziek en taal.
Het tweede nummer van Uitwaaien Magazine werd gepresenteerd, een prachtig initiatief om werelden bij elkaar te brengen. Het thema van deze tweede editie is Stilte, met uiteenlopende bijdragen van zoveel verschillende Wageningers.
Uitwaaien Magazine is gratis te krijgen bij de bblthk en op andere plekken in de stad. Er is zowel een Nederlandse als een Engelse versie.

Hoezo, jonge mensen hebben een korte spanningsboog. Hoezo, het moet tegenwoordig allemaal flitsend en snel. Vooroordelen, ja ook van mij. Er was langdurig intense aandacht van een groot en breed publiek. Een open houding, daar kunnen wij, ouderen, nog iets van leren. Dat geeft hoop voor de toekomst en opgetogen fietste ik naar huis.

Er was bijvoorbeeld het bijzondere optreden van SweetPotato, een Chinese muziekgroep. Daarbij schreef een dichter toegewijd haar gedichten in Chinese karakters op rood papier.

Je kunt een taal niet verstaan en toch het wezen begrijpen.

De dichters uit Ierland die hun gedichten in het Iers schreven en voordroegen. Zo mooi om te zien hoe de ogen van mensen glimmen als ze overgaan op hun moedertaal. Herkenbaar ook bij mezelf als ik in mijn moedertaal, het dialect van Weert, spreek of schrijf.

Zelf schreef ik voor het Stilte-nummer het gedicht Memento Vivere, ontstaan op begraafplaats De Leeuwerenk in Wageningen.

Voor  het derde nummer is het thema: Beweging. Inzenden voor 1 oktober. Meer informatie op de website https://www.uitwaaienmagazine.nl/#

Daar is ook het eerste nummer online te lezen.

Huub Oosterhuis

Huub Oosterhuis is gisteren, op eerste paasdag, overleden. Al zo'n vijftig jaar draag ik zijn werk van gedichten, liederen en teksten met me mee. In Tilburg was ik actief in de studentenkerk Maranatha en in die periode ontdekte ik pas goed het werk van Oosterhuis.
Maar ook sindsdien pak ik van tijd tot tijd een van zijn boeken uit mijn kast. Ik heb er uit geput voor bijdragen aan kerkdiensten en overdenkingen. Ook voor onze trouwdienst kozen we veel teksten van Oosterhuis.
Maar ik las en lees ze ook voor mezelf, ter overdenking en herkenning, tot troost en bemoediging.
In mijn studententijd begon ik mijn eerste gedichten te schrijven en ik weet bijna zeker dat er invloeden van Oosterhuis in mijn poëziewerk zijn geslopen.

Ik schrijf momenteel aan een (auto)biografisch boek over geloofsbeleving van mij en mijn familie. Daarvoor maakte ik de volgende aantekeningen over Huub Oosterhuis.

Van Huub Oosterhuis heb ik maar liefst 9 boeken.
Zien, soms even (1972) en Hoe ver is de nacht (1974) heb ik stukgelezen en volgeklad met instemming en met kritiek. Ze hebben waterschade opgelopen en in eentje zit zelfs een gedroogd grassprietje, misschien van de Pax Christi voettocht. Ze waren vooral belangrijk in de tijd van Maranatha en de eerste jaren daarna.
Zien, soms even nam ik vaak ter hand om er iets in te lezen, op zoek naar wat me op dat moment aansprak. Beschouwingen over Jezus en zijn voorbeeld voor ons.
Als ik maar één boek van Oosterhuis mocht bewaren, zou dat zonder twijfel Zien, soms even zijn. Het heeft me bij geloven teruggebracht, een persoonlijk geloof. Ook nu nog zou ik het met instemming rationeel en met gevoel, soms zelfs ontroering – al was het maar vanwege de herinneringen – herlezen. Een schrijver die tastend zijn geloof onderzocht en God zocht, ook in het dagelijkse.

‘Waar blijft u met uw wonderen’ zong ik soms wanhopig als de puinhoop in de wereld me pijn deed. ‘Van twee woorden wil ik eten’, ook zo’n lied dat me tot in mijn vezels raakte. Alleen was er één regel die ik toen stelselmatig oversloeg, zoals ik in de moederkerk de regel ‘Ik geloof in de heilige katholieke kerk’ niet meer over mijn lippen kreeg.
De regel bij Oosterhuis was: God weet komen de Chinezen.
Wat een onzin. Na het Russische gevaar dat ons tijdens de Koude Oorlog belaagde en waarna de wapenwedloop werd opgedreven, moesten we nu het gele gevaar vrezen? We moesten juist af van het vijanddenken.
Die regel blijkt hij later toch te hebben vervangen, zo lees ik op internet.

Huub Oosterhuis heeft veel betekend voor mij en mijn geloven. Als ik deze ochtend in mijn twittertijdlijn (oké, mijn bubbel) kijk, zie ik dat hij veel mensen aansprak, gelovig of niet.
Bijzonder pijnlijk dat zijn liederen uit de meeste katholieke kerken verbannen zijn. Laatst bekeek ik in de kerk nog een liturgiebundel. Veel teksten nu die in mijn jeugd al ouderwets waren, in een taal die veraf staat van of onbegrijpelijk is in deze tijd. Een taal van zeker weten en dogma's.
Het was juist de kracht van Huub Oosterhuis dat hij vragen stelde, het ook niet zeker wist. Op die manier voelde ik dat twijfelen mocht. Zijn verhaal ging, ondanks alles, over hoop en vertrouwen. Voor mij is dat waar geloven over gaat.

Een goede uitgever

 foto website De Eenhoorn 

Wat is voor mij een goede uitgever? Iemand die mijn boeken uitgeeft, is het voor de hand liggende antwoord. Maar het gaat om meer. Iemand die mijn boek met liefde en aandacht uitgeeft, maar ook iemand die het beste haalt uit mij als schrijver. Vorige week was ik in Gent bij de afscheidsbijeenkomst van Marita Vermeulen, uitgever bij De Eenhoorn. Ze gaat met pensioen en ik zal haar missen, want zij is zo'n uitgever.

Ruim dertig jaar geleden bij het begin van mijn loopbaan als schrijver trof ik tot mijn geluk meteen goede uitgevers bij uitgeverij Elzenga, destijds een fonds van Zwijsen: Richard van de Waarsenburg en Robert Francissen. Een soepele introductie in boekenland (schrijf je in bij stichting Lira voor de leenvergoeding was een van hun tips), gedegen redactie en begeleiding, stimuleren tot nog beter.
Toen ik een keer de eerste hoofdstukken van een nieuw jeugdboek instuurde, zei Richard: 'Het is wel goed, maar jij kunt beter.' Slechts één minuut was ik teleurgesteld. Ik heb het hele idee aan de kant geschoven en een totaal ander boek geschreven, dat meteen goed viel.
Ooit verzuchtte ik tegen hem: 'Ik wil weer iets heel anders schrijven, maar ik weet niet wat.' 'Ik denk dat jij goed een thriller kunt schrijven,' opperde hij. Nooit bij stilgestaan, ik las zulke boeken zelf niet eens (te eng). Ook daar begeleidde hij mij bij en wat een fijn genre, zo ontdekte ik.

De uitgeverswereld is danig veranderd in de afgelopen decennia en vaak is er geen ruimte meer voor zo'n persoonlijke begeleiding. Commerciële haalbaarheid is soms het belangrijkste selectiecriterium.
En dan is er ook nog mijn behoefte aan uitproberen, werken in meer genres, voor verschillende leeftijden en doelgroepen. Het is misschien niet handig, maar het hoort bij mij.
Later zei een uitgever ooit: 'Wij vinden je marketing-technisch moeilijk te plaatsen.' Leuk, dacht ik, maar het was niet bedoeld als compliment maar als complicatie.

Bij De Eenhoorn kan ik die behoefte wel volledig uitleven. Uitgever Marita Vermeulen heeft dat alleen maar gestimuleerd. Ze dacht mee met mijn soms nog vage ideeën. Ooit zei ze: 'Ik zie de vorm nog niet voor dit boek.' Maar ze bleef erover nadenken.
Van haar leerde ik echt hoe woord, beeld en vormgeving verweven zijn en elkaar versterken.
Inmiddels verschenen vijf boeken van mij bij De Eenhoorn. In 2008 kwam er mijn eerste boek 'Papa zonder grenzen' uit en vervolgens het prentenboek 'Logeerbeer', nooit gedacht dat ik ook een prentenboek zou schrijven. Uitgerekend dit boek bracht het tot een vertaling in het Chinees. Boeken van De Eenhoorn worden wereldwijd vertaald. En gewaardeerd.

De zorgvuldige en eigenzinnige vormgeving is voor mij een van de redenen om  mijn boeken juist bij De Eenhoorn onder te brengen. Het is niet verwonderlijk dat deze kleine zelfstandige uitgeverij het al meer dan 25 jaar weet te redden - en veel meer dan dat - in de woelige uitgeverswereld waar schaalvergroting en verdwijnende fondsen aan de orde van de dag zijn.

Marita Vermeulen heeft in de 18 jaar dat ze voor De Eenhoorn werkte bijna 1000 boeken uitgebracht. De uitgeverij heeft al heel lang als motto dat zij buiten de lijntjes kleurt en Marita draagt dat uit in wie ze is.

Op haar afscheidsreceptie waren naast haar collega's (hartverwarmend te zien hoe hecht en gedreven het team is!) schrijvers en illustratoren die ook een bijdrage leverden aan een speciale tentoonstelling voor Marita. Een terecht eerbetoon aan een goede uitgever.
Wij als makers hebben veel aan haar te danken. En de lezers van al die mooie boeken natuurlijk ook. 

Website uitgeverij De Eenhoorn

Binnen de muren van het klooster

Nog nooit was ik binnen de muren van het nonnenklooster in Weert geweest. Zo vaak kwam ik langs het witte gebouw van de zusters Birgittinessen in het centrum van de stad. Maar het was een slotklooster. Familieleden mochten sporadisch op bezoek komen en de zusters moesten dan op afstand achter tralies blijven. Vroeger toen er nog stemplicht was, zagen de Weertenaren de zusters alleen bij de verkiezingen als ze gesluierd over straat gingen.
Ze baden en werkten. Repareerden kerkelijke gewaden en ook kleren van inwoners die het verstelwerk bij zuster portierster afgaven. Ze bakten hosties voor kerkdiensten. 
Veel veranderde toen er in 2006 nieuwe zusters uit Rome kwamen om de vergrijzende communiteit te versterken. Jonge zusters met een internationale achtergrond, die overigens goed Nederlands spreken. 

Zij zijn meer gericht op de buitenwereld en de meesten gaan de deur uit, bijvoorbeeld om boodschappen te doen. Ze hebben een bed and breakfast in het klooster en ontvangen groepen voor bijeenkomsten, retraites en vergaderingen. Ook verkopen ze zelfgemaakte lekkernijen als limoncello en gebak. Zoals de pavlova!
Dat zalige gebakje proefde ik zondag toen ik deelnam aan de eerste rondleiding voor belangstellenden in het klooster en de prachtige tuin.

Ik werk al enkele jaren aan een (auto)biografisch boek over het geloof in mijn familie door de generaties heen en ben voor research ook in kloosters geweest. Onder meer opnieuw in Rolduc waar mijn oudtante tientallen jaren kloosterzuster was. Ook daarom schreef ik me in voor de rondleiding zondag in het laatste van de vele bloeiende kloosters die Weert ooit rijk was.

Ik was zeer onder de indruk van de gastvrijheid, de sfeer in het klooster en de spirit van de nonnen. Met nog geen tien zusters moeten ze dit eeuwenoude monument in stand zien te houden. Die blik op de buitenwereld is overigens ook nodig om het financieel allemaal te kunnen bolwerken.
Heel blij was ik om even met een slotzuster van weleer te kunnen praten. Een Weerter meisje dat in 1965 op haar 19e intrad. Het was me altijd bijgebleven: de dag dat mijn overbuurmeisjes vertelden dat hun nichtje intrad bij de zusters. Een slotklooster, nooit meer naar buiten mogen. Als 11-jarige had ik medelijden met haar.
Ik vertelde het haar nu ik met haar stond te praten, in ons dialect, uiteraard. Ze zou het zo weer doen, zei ze. Die geruststelling had ze me niet hoeven geven. Ik had immers haar ervaringen gehoord bij de rondleiding, haar gevoel voor humor. Levendig was ze, zachtmoedig, een positief licht in haar ogen. Zoals ook bij haar medezusters. Sterke vrouwen.

De volgende rondleiding in april was ook al snel volgeboekt.

Houd de website en social media in de gaten voor activiteiten, bed and breakfast en de verkoop van lekkernijen uit de kloosterkeuken.
De zusters zijn ook te vinden op facebook en twitter.

https://www.birgittinessen.nl/ 

Vriendschap in gedichten - Poëzieweek

Vandaag, 26 januari, is het Gedichtendag en traditiegetrouw begint dan ook de Poëzieweek in Nederland en België. Tot en met 1 februari krijgt het gedicht extra aandacht op allerlei voor de hand liggende en verrassende plekken in de samenleving. Dit jaar is het thema: Vriendschap.

Een geweldig thema waarover ik veel heb geschreven, zeker in mijn jeugdboeken. Maar toen ik op zoek ging naar gedichten over vriendschap viel de oogst me nogal tegen. Terwijl ik in mijn leven zoveel mooie en bijzondere vriendschappen had en gelukkig nog steeds heb. Mijn oudste vriendschap is bijna 60 jaar oud. Toch zeker een gedicht waard, maar het kwam er nooit van en het lijkt me ook moeilijk om zo'n waardevolle vriendschap door al die jaren heen in woorden te vatten. Wie weet ooit. En tot die tijd koester ik het vooral.

Op deze Gedichtendag verspreid ik via twitter enkele van mijn gedichten over vriendschap. Over de fijne kanten ervan en over waar het soms schuurt of waar vriendschap voorbijging.

Bij alle soorten vriendschap die er zijn, sta ik hier even stil bij een van mijn schrijversvriendschappen: het collectief Schrijversharten. Al bijna acht jaar werk ik samen met Laurens van der Zee en Martijn Adelmund. Door ons werk heen hebben we elkaar ook persoonlijk beter leren kennen. Ik voel vertrouwdheid, lef en veiligheid als we samen plannen bedenken en uitvoeren.

In Wageningen is deze Poëzieweek weer de mooie activiteit Lijntje Poëzie. Wie wil, kan zich aanmelden om gebeld te worden door een dichter. Een hele poule staat klaar om aan de telefoon gedichten voor te lezen, een hoogstpersoonlijk optreden dus. Op 1 februari eindigt Lijntje Poëzie met de Nacht van de Poëzie. 
Informatie en aanmelden: https://www.thuiswageningen.nl/lijntje-poezie/ 

Liedjes zijn voor mij ook gedichten en ik kies er twee uit die mij telkens weer raken:

Old friends - Simon and Garfunkel

Voir un ami pleurer - Jacques Brel

Veel gedichtenplezier op deze Gedichtendag en in de Poëzieweek!
Doe eens gek en lees een gedicht. Of twee. Voor jezelf of voor een ander. Bij het opstaan, voor het eten, aan het begin van een vergadering, voor het slapen gaan. Over vriendschap en over al die onderwerpen waarover zoveel goede gedichten zijn geschreven.

Website Poëzieweek met activiteitenkalender

25 jaar schrijfdocent

Dit jaar ben ik 25 jaar schrijfdocent. Toen ik in 1998 met mondelinge schrijfcursussen begon aan mijn huiskamertafel in Wageningen, kon ik niet vermoeden dat ik dat werk zo lang zo leuk zou vinden. Vele honderden kinderen, jongeren en volwassenen deden al ooit een mondelinge cursus of workshop bij mij.

In 2000 begon ik mijn eigen cursusinstituut voor schriftelijke cursussen en pas vorige maand ben ik daarmee gestopt *).
Meer dan 450 cursisten uit binnen- en buitenland volgden een of meer van mijn acht cursussen: Creatief schrijven 1 en 2, Kinderverhalen 1 en 2, Columns en weblogs, Reisverhalen, Schrijven met losse handen, Schrijven met een stok achter de deur.
Cursisten kregen lesmateriaal met theorie en oefeningen, maar ze konden ook huiswerkopdrachten aan me voorleggen.
In het begin werd ik ooit 'internetpionier' - schromelijk overdreven, toch grappig - genoemd omdat deelnemers hun werk via mail konden insturen. 

In 2000 vergeleek Schrijven Magazine aanbieders van schriftelijke cursussen. En daar stond ik dan tussen de grote LOI en NTI, waarbij alles nog per post moest. Een verademing, zo bestempelde het blad mijn internetcursussen.

Schrijven Magazine aug 2000

In de beginjaren stuurden deelnemers hun huiswerk toch vaak liever per post. Maar voor mensen in het buitenland was digitaal zeker een uitkomst. Mijn cursisten woonden bijvoorbeeld in België, Frankrijk, het verre Oosten, Afrika en een was zelfs op wereldreis met zijn gezin.
Onder mijn oud-cursisten zijn er tientallen die boeken hebben gepubliceerd en nog steeds publiceren. Zo ver zouden zij vast ook zijn gekomen zónder mijn cursus, maar wellicht heb ik er toch een kleine bijdrage aan geleverd. Niet iedereen had overigens die ambitie en je mag natuurlijk ook gewoon schrijven voor je plezier.

Als zelfstandige en schrijfdocent doe ik uiteraard aan promotie voor mijn cursuswinkel. Ik heb een grote hoeveelheid flyers en persberichten geproduceerd, op schrijfmarkten gestaan, artikelen geschreven, meermalen als schrijfdokter advies gegeven, schrijfwedstrijden georganiseerd en gejureerd. Ooit had ik een week een stand op de 50Plus Beurs waar ik ook schrijfworkshops gaf.

Mijn uiteenlopende mondelinge schrijfcursussen en workshops vinden al lang niet meer plaats aan mijn huiskamertafel.

Schrijfprojecten op scholen en in bibliotheken. Op locatie zoals een schrijfwandeling in de stad of in natuurgebied de Blauwe Kamer. Voor volksuniversiteiten, zoals deze week nog in Wageningen de workshop Inspiratie bij het schrijven.
In de Odensehuizen in Wageningen en Doorwerth geef ik al enkele jaren workshops creatief met taal aan mensen met beginnende dementie. 

Soms nodigen verenigingen elders in het land me uit en afgelopen zomer begeleidde ik een cursusweek levensverhaal in Portugal.
Ik wil mensen laten zien hoe fijn schrijven is en ze laten kijken voorbij het vanzelfsprekende. En ik vind het heerlijk om telkens een speciaal programma te bedenken.

Tijdens die 25 jaar heb ik onnoemelijk veel geleerd. Ik durf wel te zeggen dat ik er zelf ook beter door ben gaan schrijven. Als schrijfdocent wil ik duidelijk verwoorden waar en waarom iets anders of beter kan. Dat maakt me bewuster van hoe ik zelf schrijf.

Ik ben alle cursisten dankbaar voor hun vertrouwen. Ik weet zelf al te goed hoe kwetsbaar het kan voelen om iets van jezelf te laten lezen.

Meer informatie over mijn mondelinge cursussen en workshops

*) Mijn schriftelijke cursus Creatief schrijven voor Etadoro is nog wel beschikbaar.