Kunst in de cel

Het oogt als een gevangenis, het monumentale gebouw aan het Wolvenplein in Utrecht, en tot december 2014 was het dat ook.
Het ademt ook gevangenis, al biedt het deze weken ruimte voor beeldende kunst, in alle vrijheid gemaakt.
Onder controle heet de expositie die tot en met 31 mei duurt.

Het ruikt ook nog naar gevangenis. Ik merk het meteen als ik de eerste cel binnenloop. Nu klinkt dit als ervaringsdeskundige en dat ben ik zeker niet. Maar voor studie en werk (journalistiek) was ik meermalen in een gevangenis. Bovendien maakte ik afgelopen jaren graag gebruik van De poort gaat open wanneer Justitie gevangenissen in het hele land voor burgers openstelde. Erg jammer dat Justitie daarmee gestopt is, al was het alleen maar om de fabel uit de wereld te helpen dat de gevangenis een hotel is.
Vrijheid, dat is er het sleutelwoord!
Die eerste cel dus gisteren. Meteen herkende ik de geur die ik associeer met achtereenvolgende generaties bewoners vol woede, agressie, angst, verdriet. Het zit voor altijd in de poriën van een cel en ik ruik het.

Een aantal kunstenaars werkte met het thema vrijheid en controle en bracht beklemming op mij over als bezoeker. Het gebouw deed de rest. Bij mijn ronde langs de cellen werd ik telkens weer naar het raam getrokken, wolken, een boom, de luchtplaats, muur met prikkeldraad en daarachter lonkend de vrijheid.
Opgesloten zijn in een cel,  controle kwijtraken, anderen die bepalen wat je doet. Gekmakend, lijkt me.

Het werk van kunstenaar en voetbaltrainer Erik Bosma fascineerde mij. Twee wanden van de cel compleet behangen met A4-tjes van zijn minutieuze trainingsschema's. Bijna dwangmatige controle van een sport in vrijheid.

De cellen zijn maar net verlaten en herinneren nog aan hun bewoners, onder meer in muurteksten zoals in cel 005: Ik ben vrij en nu zit jij.
En: Wie weet niet dat keizers koningen en hertogen allen afstammen van misdadigers en dat hun rijkdom en macht berusten op door misdaad verkregen goederen ...?
Met daarboven het bondige Fuck Wolvenplein. 

Op alle muren van een cel heeft Couzijn van Leeuwen Repeterende nachtmerrie aangebracht. De demonen bespringen je van alle kanten.

Vergeleken daarmee zijn de Schillenbeesten van hem in de voormalige kapel van een aandoenlijke liefheid. En toch, je weet dat het om geplette fruitschillen gaat, maar ze houden iets dierlijks en engs.

Of kun je er de spartelende mens in zien. Platgewalst door het leven.

Verbeelding en werkelijkheid.
Verbeelding in werkelijkheid, de kunst daar in de oude gevangenis aan het Wolvenplein.

Onder controle is nog te zien tot en met 31 mei.
Meer informatie op de site http://www.utrechtdownunder.nl/ 


Fleur Wiersma heeft een fotoserie gemaakt van de gevangenis Wolvenplein, te zien op haar site en op de tentoonstelling.