zondag 7 juni 2020

Elsa Triolet

Ooit, lang geleden - 45 jaar geleden om precies te zijn - wilde ik een studie maken van de Franse schrijfster Elsa Triolet.
Ik had de studie Frans M.O.-A afgerond en gaf les op een mavo. Met M.O.-B verder gaan trok me niet, maar ik wilde me wel verdiepen in de literatuur van deze prachtige taal.
Elsa Triolet sprak me aan, hoewel ik haar werk nauwelijks kende. Zij was ook niet zo bekend, stond in de schaduw van haar man Louis Aragon. Hij schreef gedichten over haar, zoals 'Les yeux d' Elsa'. Zijn gedichten zijn als chanson onsterfelijk gemaakt door Jean Ferrat, maar dat terzijde.
Misschien was juist die relatieve onbekendheid een drijfveer om meer van haar te willen weten. En wellicht kon ik ervoor zorgen dat meer mensen kennis met haar maakten.


Ik ging vaak naar de bibliotheek in Tilburg, waar ik toen woonde, en zat er uren materiaal over de schrijfster te verzamelen en te bestuderen. Let wel, het was het pré-internettijdperk. Kopiëren was mogelijk, maar het meeste schreef ik gewoon over. De map met dat materiaal heb ik door al mijn verhuizingen heen bewaard.
Het boek 'Bonsoir Thérèse' las ik als eerste en die positieve verrassing droeg zeker bij aan mijn voornemen om me te verdiepen in Elsa Triolet. Dit schreef ik na het lezen van de proloog: "Veel fantasie, beeldvol taalgebruik, veel humor."
Misschien kan ik hier al lezen wat ik zelf later als lezer, als schrijver en als mens belangrijk zou vinden.
Daarna las ik 'Luna-Park'. Ook kocht ik andere boeken van haar, zoals 'Le cheval roux', waarvan het onderwerp me mateloos intrigeerde. Toch kwam ik destijds niet verder dan bladzijde 60, want het leven kwam er tussendoor en mijn project-Elsa Triolet viel stil.
Mijn werk in het onderwijs, verhuizing met ingrijpende verbouwing plus huwelijk, en de studie Nederlands waar ik aan begon.
Ooit zou ik de draad weer oppakken en al haar boeken lezen.
Er was blijkbaar een corona lockdown voor nodig om in mijn boekenkast mijn oog te laten vallen op dit project. Nee hoor, het is geen project meer. Geen doel. Iedereen die iets wil weten over Elsa Triolet kan dat makkelijk vinden op internet. Er zijn inmiddels mensen op haar en haar werk afgestudeerd, misschien zelfs gepromoveerd.

Toch wil ik de aandacht hier op haar richten, want zij heeft ons ook in deze tijd, misschien juist in deze tijd, wel wat te zeggen. Haar boek 'Le cheval roux' (1953) althans. Ik las het boek van 500 bladzijden onlangs binnen een week uit. Ik koos dit boek als eerste uit de stapel, want het gegeven was me blijven aantrekken: vrouw komt bij bewustzijn in een vernietigde wereld na een atoomaanval en is zwaar verminkt. Even denkt ze alleen over te zijn, maar er blijkt ook nog een man te zijn, net zo mismaakt, elkaars gelijke. 
Ha, Adam en Eva, denk ik als lezer, en de wereld begint opnieuw.
Zal dat een betere wereld worden? In die zin past het boek in de literatuur die in deze coronatijd een revival beleeft, zoals De pest van Albert Camus en De stad der blinden van José Saramago.
Samen gaan ze op zoek naar mensen en resten van beschaving. Die zijn er. Ze stuiten op meedogenloze egocentrische mensen, maar ook op toonbeelden van omzien naar elkaar, van angst en durf, van wanhoop en veerkracht. Precies zoals in elke samenleving.
Hoewel het boek tegen het eind wat rafelig wordt in het plot, was ik verrukt over mijn ontdekking van destijds. Ik had het goed gezien: Elsa Triolet verdient meer aandacht. Zij was nota bene de eerste Franse schrijfster die de prestigieuze Prix Goncourt won. Onbegrijpelijk en jammer dat haar werk nooit in het Nederlands is vertaald en uitgegeven.
Gelukkig heb ik nog een aantal ongelezen boeken van haar in mijn boekenkast. Niet voor een project maar voor mijn eigen leesplezier.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten