vrijdag 29 december 2017

Stel je voor - schrijfworkshop dementie

Stel je voor dat je dementie hebt. Ik kan het me nauwelijks voorstellen. En toch was dat de opdracht die ik vorige week gaf aan leerlingen van scholengemeenschap Pantarijn in Wageningen.
In twee schrijfworkshops gaf ik ze opdrachten die een beroep deden op hun verbeelding en inlevingsvermogen. Als schrijver maak ik daar natuurlijk ook gebruik van, maar voor jongeren lijkt me deze opdracht nog een graadje lastiger.

De leerlingen deden de workshop voor hun maatschappelijke stage. Eerder die ochtend hadden ze al een film met nagesprek gehad over dementie met Doortje Kuis van het Odensehuis in Wageningen. Dat vormde samen het programma Dementaal dat de bblthk had georganiseerd.
Foto: Machteld Speets
In de getoonde documentaire Slijtage aan benul filmde de 18-jarige Libbe van Dijk zijn oma met dementie. Een eerbetoon aan haar en een toonbeeld van geduld en respect bij de kleinzoon.

Ik had geprobeerd om aanschouwelijke opdrachten te bedenken. Hoe reageer je op een cadeau waarvan je geen idee hebt waar het voor dient? Wat zeg je tegen iemand die doet of die jou goed kent? Hoe ontcijfer je een tekst waarin slechts enkele woorden vertrouwd aandoen?

Zouden ze ook nog positieve kanten kunnen bedenken aan een verregaande staat van verwardheid? Een van de leerlingen was me voor: hij had het boek De laatkomer van Dimitri Verhulst ook gelezen en legde meteen de associatie met mijn vraag. Een man simuleert dementie om onder het juk van zijn tirannieke vrouw uit te komen.
Het was goed te zien dat de leerlingen anderhalf uur lang met open blik aan de slag gingen met de soms merkwaardige opdrachten. Uiteindelijk kregen ze de opdracht een brief te schrijven aan iemand met dementie die ze kenden of die ze zich voorstelden.

Ik was aangenaam verrast en ontroerd door de brieven vol compassie en geduld. Als deze jongens en meisjes ooit onverhoopt in hun omgeving te maken krijgen met mensen met dementie, dan mogen die zich gelukkig prijzen met zo'n benadering.

Enkele fragmenten:

Heyy oma, misschien heb je nog geen beeld in je gedachten als ik zeg dat ik je kleindochter ben. Maar dat is niet erg. Want ik weet dat het moeilijk is om dingen te onthouden. Niet alleen mensen met dementie hebben er last van.

Hallo oma. Heb je nog wat leuks gedaan deze week? Ik ben gisteren naar de dierentuin geweest. Lijkt het je leuk om een keer samen te gaan?

Vergeet u niet om goed te eten en te drinken. Tot gauw lieve oma.

Ik ben uw kleinzoon en ik wil graag weten hoe het gaat. Mijn vader en moeder willen niets vertellen. Ze zeggen alleen dat de dementie steeds erger wordt en dat je daardoor niet meer wist waar de trap was en dat je zo naar beneden viel.
Ik zou het fijn vinden om een keer langs te komen.
P.S. Laat je verzorger dit ook lezen, dan weet ik of ik volgende week kan komen.

Waarschijnlijk weet u niet meer hoe ik eruit zie maar dat geeft niet. Ik weet namelijk dat dat komt door dementie en niet door u. Ik ben dus uw kleinzoon, ik ben 13 jaar en de zoon van uw dochter.

Hoi opa, ik wil je even wat zeggen. Ook al heb je dementie, je bent en blijft wie je bent.
Je moet wel echt blijven leven, leven in de zin van doen wat je wilt en kunt. Het leven is namelijk zo voorbij.

1 opmerking: