Proust en social media

Proust en social media, dat lijkt vloeken in de kerk, of op z'n minst: bien étonnés de se trouver ensemble.
De boeken van Marcel Proust worden gesavoureerd in slow reading, de uitingen in social media zijn doorgaans snel en vluchtig.
En toch moest ik aan ze denken bij het lezen van het derde boek uit zijn magistrale oeuvre 'Op zoek naar de verloren tijd'. Voor de volgende bijeenkomst van de Proust-leeskring, lezen we 'De kant van Guermantes'. We hebben de afspraak uitgesteld en over het jaar heengetild, maar ik heb het zondag al uitgelezen.
Ik hoef niet bang te zijn dat ik in januari niet meer weet wat er in de ruim 600 bladzijden van het boek gebeurt. Zoveel gebeurt er namelijk niet. Het gaat niet om wat, maar om hoe en ook waarom. Slow reading, ik zei het al.
In dit derde deel schrijft Proust vooral over het Parijse leven van de haute volée, en wat daartoe wil behoren. Een leven van salons, ontvangsten, introductie, inviteren en geïnviteerd worden.
En kijk, daar raken we, als door een tijdmachine geflitst, ineens aan de social media. Wie je kent, is welhaast belangrijker dan wie je bent. En daarom wil je laten zien wie je kent en vooral wie jou kent.
Je probeert vrienden te worden met mensen tegen wie je opziet of van wie je iets gedaan denkt te krijgen. Daardoor stijg je in de achting van anderen.
Vrienden van vrienden nodigen je uit, en omgekeerd. Zo presenteer je een beeld van jezelf in de hoop je status en prestige te verhogen.
Bij netwerkbijeenkomsten verspreid je visitekaartjes zoals mensen in het salonmilieu van Proust hun kaartje komen deponeren bij de lui tot wier kring ze geïnviteerd willen worden. Niets menselijks is mij vreemd.
Namedropping, window dressing, begrippen avant la lettre die al welig tierden in de tijd van Proust.
Social media, in feite niets nieuws onder de zon.

Blog: Met Proust op de sofa
Blog: Met Proust in de hangmat

Proust op Twitter

Kinderverhalen schrijven

Amuseren of opvoeden?
Schrappen? Er kan echt niets uit.
Hoe kijkt een kind?
Dat zijn enkele van de onderwerpen in de korte cursus Kinderverhalen die ik binnenkort geef voor de Volksuniversiteit in Veenendaal.
Ook komen er technische aspecten aan de orde als perspectief, taalgebruik en tijdsverloop. Een beetje theorie over verhalen en gedichten, maar vooral veel afwisselende oefeningen.
Bij de lessen horen huiswerkopdrachten die echter niet veel tijd hoeven te kosten. Schrijfervaring is niet nodig. De lessen (drie avonden vanaf 28 okt.) zijn in het fonkelnieuwe gebouw Spectrum.
Meer informatie en aanmelden via: www.vuveenendaal.nl 
Op dit moment zijn er nog plaatsen vrij, maar let op: de Volksuniversiteit is van 21-27 okt. dicht vanwege herfstvakantie. Aanmelden via de site kan wel, maar je krijgt geen bevestiging in de vakantieweek.

Hoed u voor het buikbandje

Hoed u voor het buikbandje. Maar ook voor achterflap en binnenwerk waar uitgeverijen zich tegenwoordig uitputten in superlatieven om een boek aan te prijzen.
'Nu al het boek van het jaar'. Met droge ogen in januari.
'De literaire sensatie van dit najaar.' In juli al bij de drukkerij uitgezet.
'Dit boek verandert uw leven.' Voor minder doen ze het niet.

Die reclamekreten, ik wantrouw ze steeds meer en zeker sinds mijn laatste leesteleurstelling: 'Alles wat is' van James Salter. Nooit eerder had ik iets van deze grote Amerikaanse schrijver gelezen, maar toen dit jaar na ongeveer dertig jaar een nieuw boek verscheen van deze 80+'er leek me dat een mooie keuze van onze leesbrunchclub.
Als ik me goed herinner, zat er een paars buikbandje omheen, met enkele loftuitingen. Maar voor alle zekerheid waren ook de eerste pagina's gevuld met aanprijzingen van recensenten en collega's. Grote namen.
Tijdens het lezen namen teleurstelling en verwarring in gelijke mate toe. Wat was dit rommelig, strooien met namen, losse lijnen en zonder enige diepgang. En wat zag ik over het hoofd aan wijsheid, groot stilistisch vernuft en wereldschokkende literatuur?
Hoe moest ik het mijn leesclubgenoten vertellen? Maar gisteren bleek al gauw dat de anderen ook hevig teleurgesteld waren. Bijna aandoenlijk deden we ons best om toch positieve punten te vinden.
Salter wilde vast het lege leven van zijn hoofdpersonage uitdrukken. Maar, zo concludeerden we, dat hadden we veel beter gezien. Namen vielen als Reve (De avonden), Brett Easton Ellis en de weinig spectaculaire gebeurtenissen in  het meesterlijke Bureau van Voskuil. Schrijven over leegte of zinloosheid hoeft immers geen zielloos en oersaai boek op te leveren.
Ik dacht dat de uitgeverij niet had willen ingrijpen in het boek, vanwege een vermeende onaantastbaarheid of onfeilbaarheid van zo'n grote schrijver.
Een van ons opperde dat Salter met zijn boek had willen aantonen dat je je als schrijver van naam en faam alles kunt permitteren, zelfs een waardeloos boek schrijven. Iedereen zou elkaar napraten en overstemmen met superlatiefsten. Iets als de nieuwe kleren van de keizer, voegde een ander toe.
Wellicht met medeplichtigheid van de uitgeverij en wie weet ook critici en collega-schrijvers. De lezers zouden elkaar napraten. Een complot! Dat was het.
Een van ons had het boek nog niet gelezen. Die kreeg het zo van mij cadeau. Ik heb namelijk besloten geen ruimte meer te maken in mijn boekenkast voor boeken die ik minder dan goed vind.
En ik probeer voortaan buikbandjes en andere aanprijzingen als veel sterren en bollen te negeren. Het voorstel om een volgend boek te kiezen met slechts één ster heeft het overigens gisteren niet gehaald.

Gisèle

Met warme belangstelling en genoegen heb ik Gisèle van Susan Smit gelezen. Een roman op ware feiten gebaseerd waarin drie levens centraal staan: dichter Adriaan Roland Holst ('Jany'), actrice Mies Peters en kunstenares Gisèle van Waterschoot van der Gracht.
Roland Holst heeft gelijktijdig en afwisselend relaties van liefde, vriendschap en seks met beide vrouwen en is daardoor de verbindende figuur in het boek.
Het boek is genoemd naar Gisèle en die komt voor mijn gevoel ook meer uit de verf, zodanig dat ik even dacht: waarom niet alleen een boek over haar? Maar de hoofdstukken over de wereldse, aardse en wat meer oppervlakkige Mies belichten ook een andere kant van Roland Holst. Gisèle spreekt de poëtische en beschouwelijke kant in hem aan.
Hij kan niet kiezen en als lezer denk ik ook dat de relaties daardoor ook hun leven lang waardevol voor ieder van hen bleven. Trouw in ontrouw, zoals enkele malen ter sprake komt.
Maar behalve over liefde, vriendschap, leven en dood is dit ook een boek over kunst en ethiek, of leven en ethiek.
Wat had ík in de Tweede Wereldoorlog gedaan als ik me als schrijver had moeten inschrijven in de Kultuurkamer? En wat wanneer collega's bij me hadden aangeklopt om onder te duiken? Had ik geweigerd zelfcensuur toe te passen in mijn werk?
Susan Smit slaagt erin het voor mij invoelbaar te maken hoe het als schrijver kan zijn als je niet meer kunt schrijven wat je wilt, als je je huis uit moet, als je gedwongen door het lot met te veel mensen in te weinig ruimte met te weinig eten moet leven en werken. Dat is onder meer het geval in het huis van Gisèle die haar woning en hart openstelt voor onderduikers en evacués. Treffend vind ik ook te lezen hoe kunst en cultuur mensen in benarde tijden op de been houdt. Clandestiene toneelvoorstellingen, literaire of muzikale bijeenkomsten. De troost van de schoonheid.
Adriaan Roland Holst moest zijn huis aan de Nesdijk in Bergen verlaten. Het was niet veilig meer voor hem, omdat hij niet voor de Kultuurkamer had getekend. Bovendien lag het tegenover een militair vliegveld en vorderden Duitse militairen later ook zijn huis.

Ik kon het me des te beter voorstellen, omdat ik het huis ken. Het Fonds voor de Letteren stelt het beschikbaar als schrijvershuis en ik mocht er tweemaal een maand werken, in april 2009 en november 2010.
In het boek komen verschillende passages in het huis voor, bijvoorbeeld over Jany met zijn geliefdes of met vrienden. De keuken, kamer, slaapkamer, badkamer, ik vind er zowat blindelings mijn weg.
Niet alleen die drie levens, maar ook dit bijzondere huis kwam weer tot leven in het boek.
Susan Smit heeft de documentatie, zoals brieven, kundig en soepel verweven in het verhaal van drie bijzondere mensen.

Van Gisèle zag ik op de site van Susan Smit een fantastische opname (zie: uitzending Pauw en Witteman, fragment uit programma De Stoel van Rik Felderhof). De kunstenares is daar al bijna negentig en levenslust, nieuwsgierigheid en speelse geest spat ervan af. Dat versterkt nog mijn idee dat zij een fascinerende vrouw was. In mei van dit jaar overleed ze op 100-jarige leeftijd. Zo'n rijk leven verdiende dit boek!
  
Een van mijn blogs uit het Roland Holst Huis (nov. 2010)

Logeerbeer in de klas

Na Logeerbeer het prentenboek, het liedje, de kamishibai, en de postkaart is er nu ook Logeerbeer, de lesbrief.
Leerkrachten, maar ook ouders, kunnen op de site van uitgeverij De Eenhoorn gratis de lesbrief downloaden. Met bv. telopdrachten, knutseltips en andere ideeën. Op de kleurplaten kunnen de kinderen zelf de prachtige tekeningen van Elisah De Bruycker opnieuw tot leven brengen.
Erg leuk om te zien tot welke activiteiten mijn boek Logeerbeer kan leiden, zoals pannenkoeken bakken, een dag- en nachtkalender maken en een fluisterspelletje.

Lessuggesties van uitgeverij De Eenhoorn (Logeerbeer, prentenboek 3+) 
Logeerbeer 
Eerder blog: Logeerbeer gaat naar China 

Ubuntu Experience!

Voor het eerst vond gisteren Ubuntu Experience plaats en het was een prachtige ervaring, voor herhaling vatbaar.

Ubuntu Experience - programmaboek

In Den Bosch kwamen mensen samen uit de wereld van bedrijven, organisaties, coaching, wetenschap en cultuur.
Een bont gezelschap, maar allemaal geraakt door het van oorsprong Afrikaanse begrip Ubuntu. Dat gaat over verbinden, verzoening, elkaar werkelijk zien, hulp durven vragen en bieden. En daarbij horen verhalen, zingen en leren van elkaar.
Ik was er omdat ik íets - veel zelfs - met Afrika heb, maar ook omdat ik verwachtte positieve impulsen te krijgen van mensen die op hun eigen manier  werken aan een iets betere wereld. En dat gebeurde ook.
Zo was er Kevin Chaplin die de Zuidafrikaanse Ubuntu Foundation heeft opgericht. Daarnaast is hij directeur van de Amy Bielh Foundation, opgericht door de ouders van het Amerikaanse meisje dat bij ontwikkelingswerk in een township werd vermoord. Die ouders hebben laten zien hoe verzoening helend werkt, voor henzelf, maar ook voor daders. Verzoening doet wonderen. Daarvan getuigde ook schrijfster Lulu Wang.
Dagvoorzitter Annette Man-Mul en zanger Pete Morton verbonden met woorden en muziek optreden en publiek.
's Middags volgde ik workshops van Dick de Groot en Adriaan Hoogendijk die vanuit hun eigen ervaring en vakgebied invulling gaven aan Ubuntu.

Het meest aansprekend was voor mij de bevlogenheid van Dennis Karpes, initiatiefnemer van o.m. Dance4Life. Nu heeft hij weer een grote droom: droge gebieden in Afrika van water voorzien en daarmee de verwoestijning een halt toeroepen. Hij werd meegesleept door de plannen van Peter Westerveld die een vrij simpele graafmethode bedacht en daarmee is het water en groen al teruggebracht in een aantal gebieden.
Karpes denkt groot en zoekt de samenwerking, onder meer met bedrijven en met wetenschappers van Wageningen, zo zei hij. Hij werkt vanuit de Naga Foundation en het project heet Just diggit Hij heeft een stevige marketingachtergrond en het is mooi om te zien hoe hij dat inzet voor een betere wereld.
Letterlijk een betere wereld scheppen!

http://www.ubuntu-experience.nl/ 
Stichting Ubuntu Nederland

Afrikaanse spreekwoorden als 'managementtool'

Je kunt de rook niet verbergen als het huis in brand staat. (vrij vertaald van: You cannot hide the smoke when the house is burning)

Gras kan aan de overzijde wel groener zijn, het is net zo moeilijk te maaien. (Grass may be greener on the other side but it is just as difficult to cut.)

Als je niet weet waar je heengaat, weet je nooit wanneer je bent aangekomen. (He who does not know where he is going will never know when he has arrived)

Dit zijn enkele van de Afrikaanse spreekwoorden in het managementboek: Understanding Organizational Sustainability through African Proverbs. Insights for leaders and facilitators, van Chiku Melunga en Charles Banda.
De spreekwoorden in het boek refereren aan typisch Afrikaanse beelden of omstandigheden (leeuwen, slangen, enz.), maar er staan ook universele wijsheden in als: Het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen.
Ik heb het boek geboeid zitten lezen, niet alleen vanwege de Afrikaanse invalshoek, maar zeker ook vanwege de bedrijfstrainingen die ik geef. Daar krijg ik te maken met hoe mensen wel of niet functioneren binnen bedrijven en organisaties. In het slechtste geval: wantrouwen, gebrek aan verantwoordelijkheid nemen of geven, angst.
Het boek laat aan de hand van Afrikaanse spreekwoorden bijvoorbeeld zien welke ontwikkelingen een organisatie vaak doormaakt, van de pioniersfase via een strak gereguleerd systeem naar een evenwichtige onderlinge afhankelijkheid. Daarnaast komen vormen van leiderschap en bedrijfsculturen aan de orde.
Ook bepleit het boek voldoende tijd voor medewerkers om te leren en te reflecteren. Bij zelfreflectie kunnen de vragenlijsten achterin helpen.
Natuurlijk blijft Ubuntu, de geest van een duurzame organisatie, niet onbesproken. In die zin was het lezen van het boek een aardige warming-up voor de Ubuntu Experience die morgen in Den Bosch plaatsvindt.



Uitgeverij van het boek  Het boek is ook te bestellen via de boekhandel.