vrijdag 30 november 2012

Masterclass

Een uitgelezen kans voor wie serieus werk wil maken van de ambitie om kinderboeken te schrijven.
In Vlaanderen begint binnenkort een masterclass kinder- en jeugdverhalen, initiatief van Creatief Schrijven vzw en uitgeverij De Eenhoorn.
Bekende schrijvers geven gastcolleges, zoals Joke van Leeuwen, Anne Provoost, Tine Mortier, Do van Ranst, Kolet Janssen en Kristien Dieltjens.
Je kunt je vóór 10 december kandidaat stellen.
Meer informatie op: http://www.creatiefschrijven.be


woensdag 28 november 2012

Spijbelen

Het vele werk riep, maar het mooie weer riep net iets harder. Hoewel ik eigen baas ben, kreeg ik toch een licht spijbelgevoel toen ik vanmiddag door het Binnenveld bij Wageningen wandelde.
De laatste bladeren aan de bomen en de verrassend warme zonnestralen troostten dat het nog maar herfst was. Toch gaf de blauwe lucht al een staaltje weg van winterse vriesluchten en beroerde een tinteltje kou mijn wangen.
Vaker loop ik langs de Nieuwe Kanaal, maar deze keer viel me pas de boom op waarvan een groot deel van de schors rigoureus was verdwenen. Met een klap weggebliksemd of langzaam afgevreten?

Zon en bomen werkten samen tot een krachtig schaduwspel.
Daar speelde dat mensje met haar camera maar een onbeduidend rolletje in.
Figurant zijn in zo'n schouwspel is al mooi.

zaterdag 24 november 2012

Point of no Return - gedicht (2)

Toen ik nadacht over gedichten voor de tentoonstelling Point of no Return wist ik zeker dat mijn gedicht met als werktitel 'vallen' er bij moest.
Bijna amai-moment

Het moment staat me nog helder voor de geest. Van sommige momenten in je leven weet je meteen: dit kan mijn hele leven veranderen. Dit was zo'n moment, maar gelukkig viel het mee. Slechts een schaafwondje, dank u.
Een heel fysiek kantelpunt. Gewoon achterover vallen. Maar wel in een exotische setting, een wandeling in Dogongebied, Mali 2008. Ik bedenk net dat ik de foto nog heb van vlak vóór dat moment dat alles had kunnen veranderen.
De lezer zal wellicht verbaasd zijn over de uitroep aan het eind van het gedicht. Ik zelf ook, ik gebruik de Vlaamse uitroep 'amai' namelijk nooit.
Toen ik de film later terugdraaide, vermoedde ik dat het een noodkreet was om de aandacht te trekken van twee Vlaamse reisgenoten boven me op de helling.

Het gedicht heeft een plaats gekregen op de schuine schappen van een boekenkast die nog in deze voormalige bibliotheek staat. Een herinnering dus ook aan de verdwenen functie van dit gebouw.



mijn voet stapt

in het verdwijnpunt

mijn lichaam aarzelt nog

tussen hard op rots

en zacht in leeg

lading begint te schuiven

achterwaarts

niet te stuiten

film niet terug te draaien tot

- hop – weer op de voeten

en stevig staan.

babylonische angst

uit mijn keel:

a

   m

       a

            i



Naschrift: in de catalogus van de tentoonstelling staat een fragment van dit gedicht, maar in een heel andere vorm. Toen ik het beeld voor de catalogus moest aanleveren, brak ik mijn hoofd nog over de vormgeving. Ik heb dus maar een 'werkfoto' ingeleverd. De (werk)titel raakte het gedicht ook kwijt in het hele proces. 

De tentoonstelling Point of no Return is nog te zien tot 21 december, elke zaterdag en zondag van 11-17 uur en tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november en 14 december. Gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, Wageningen

Point of no Return - gedicht (1)   

Terug naar Fatima

Zojuist heb ik weer even door Fatima gewandeld, het leefgebied van mijn jeugd, althans in gedachten. Vorige week verscheen het fotoboek: Fatima vroeger en nu. Straten en gebouwen in de Fatimawijk, Weert.
Bladeren in het boek is terugdenken aan wat toen zo gewoon was, want je zag het dagelijks. Nu zijn oude panden en straatbeelden ineens karakteristiek of schilderachtig.
De makers van het boek, een initiatief van de St. Vrienden van de Fatimawijk, hebben telkens een beeld van vroeger naast dat van nu gezet. Verbeteringen en verslechteringen, het hangt er vanaf met welke ogen je kijkt. De ruimvallende witte villa De Bongerd van de directeur van de Smeets Drukkerijen bijvoorbeeld heeft plaats moeten maken voor het gelijknamige gedrongen blok appartementen.
Maar dat de drukkerij zelf van het eind van onze Nieuwstraat naar de rand van de wijk verhuisde, was wel vooruitgang. Dat geldt ook voor de ruime huurwoningen die in de plaats kwamen van sombere, slechte huizen.

Door het boek word ik me weer eens bewust hoe wonen, werken, winkelen, schoolgaan en spelen dicht bij huis waren. Vanuit onze achtertuin zagen we de aluminiumfabriek waar onze vader werkte, Platinal, later Artola, maar in de volksmond werkten de mensen bij 'Waltje'. Onze meisjesschool lag twee deuren naast ons huis.
Aan de andere kant van ons huis begon een blok met winkels. Eerst Johnny Hoes met zijn muziekzaak en later werd dat een bakkerswinkel. Een deur verder zat Jan van Werden, een kleine grutter, dan kwam de Spar die later het kleintje annexeerde en zelfbediening invoerde.
Jan van Werden is waarschijnlijk eind jaren 50 al gestopt, maar ik kan me het winkeltje (hoeveel vierkante meter zal het helemaal geweest zijn?) nog herinneren. Een grote toonbank en de koopwaar tot aan het plafond opgetast. Onverpakte producten, nog af te wegen of te snijden.
Aan het eind van het blok zat een café.
Spelen deden we op straat of in tuinen, bij vriendinnetjes vlakbij. Stoeprand gooien werd later door de woonerven trouwens danig verpest. Ik zat bij de kabouters en later de gidsen, de blokhut was aan het eind van de straat. Vanuit onze slaapkamer zag ik de toren van de parochiekerk, vorig jaar gesloten.
Het is een wat weemoedig verhaal van wat was en nooit meer terugkomt. Sinds het overlijden van mijn ouders vorig jaar kom ik weinig meer in Fatima, maar de wijk blijft me dierbaar. Al die voetstappen die er liggen, de mensen die ik kende en die ook hebben gemaakt wie ik ben.
Mooi om aan de hand van dit boek weer even de dankbaarheid te voelen dat ik in zo'n ruime en beschermde omgeving mocht opgroeien en telkens weer kon terugkeren.

Overigens was het boek binnen vijf dagen uitverkocht.
Presentatie fotoboek Fatima, op site: Weert de gekste
Boek Fatima binnen vijf dagen uitverkocht
Kind aan huis, blog mei 2012 over ouderlijk huis

woensdag 21 november 2012

'Ik schilder, ik boodschap niet'

Voor de tentoonstelling Point of no Return hield ik interviews met een aantal deelnemende kunstenaars. Dit is mijn gesprek met Riekje Offerhaus, dat onder meer verscheen in Hoog en Laag.


Riekje Offerhaus schildert tweeluik van samenleving voor tentoonstelling

 
Riekje Offerhaus met 'Menselijke samenleving'
Foto: Salman Ezzammoury
‘Ik schilder! Ik boodschap niet’


Door Annie van Gansewinkel
WAGENINGEN – Van 2 november tot 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Een van hen is Riekje Offerhaus.

De ochtend van het interview heeft Riekje Offerhaus (76) wel een uur op haar hurken kamelen zitten tekenen bij het circus. Ze is gefascineerd door de wereld van circus en kermis. Vroeger zat ze dagenlang te schetsen in het circus. ‘Ik mocht zelfs achter de coulissen komen. Veel glamour voor het oog, maar armoe erachter.’
Ooit maakte ze al een schilderij van een carrousel in Frankrijk onder de platanen. Die carrousel is nu weer opgedoken in een schilderij van haar tweeluik voor de tentoonstelling Point of no Return. Dat schilderij draagt de titel: ‘Menselijke samenleving’, mensen op de kermis hebben plezier en ze zijn met elkaar verbonden. Een vrouw met kind en beer zoekt zelfs contact met de toeschouwer.

Netwerksamenleving
Op het andere doek, ‘Netwerksamenleving’, is elke persoon op zichzelf, verscholen achter laptop of mobiel. Zo merkt de telefonerende vrouw niet op dat het kind aan haar hand enthousiast wijst naar de kermis.
‘Als kinderen vanuit school meteen achter de computer verdwijnen in plaats van met vriendjes te spelen, vind ik dat zorgelijk. Het is een tendens, maar ik wil het niet zwart-wit zien. Die menselijke samenleving kan ook benauwend zijn, als iedereen alles van elkaar weet.’
Riekje wilde graag meedoen aan deze groepstentoonstelling. ‘Ik wil niet alleen op een eilandje schilderen.’ Het thema bracht haar op het onderwerp: veranderingen. ‘Klimaatverandering is dan voor de hand liggend. Ik maak me daar ook zorgen over, maar ik ga geen stervende vissen schilderen. Ik heb behoefte aan warmte. Dan schilder ik liever een warme stal waar twee boertjes voor hun koetjes zorgen, of de mooie dingen in de natuur. Ik schilder! Ik boodschap niet.’
Riekje maakt figuratief werk en vaak beeldt ze mensen af. Iedere week doet ze met een groep aan modeltekenen en ook maakt ze portretten, onlangs nog het portret van de directrice van Circus Renz.

Intuïtiever
Voor het werk van deze tentoonstelling is ze op een andere manier te werk gegaan. Anders schildert ze intuïtiever, nu dacht ze tevoren lang na over de compositie voor die twee werelden.
Riekje Offerhaus heeft al een lange staat van dienst als kunstenaar. Tegen de zin van haar vader ging ze toch naar de kunstacademie, in Arnhem, en sindsdien heeft ze altijd geschilderd. ‘Ik heb het schilderen nodig voor mezelf.’ Naast haar werk in opdracht, portretten bijvoorbeeld, maakt ze ook vrij werk. Belangrijke gebeurtenissen uit haar leven zoals ziekte geeft ze daarin een plaats.
Of ze tevreden is over dit tweeluik? ‘Ik ben nooit echt tevreden. Je vergelijkt jezelf met anderen en dan zijn er ook altijd schilders die ik beter vind. Trots en twijfel wisselen elkaar af.’


Website Point of no Return

Het tweeluik van Riekje Offerhaus en het werk van 21 andere kunstenaars is nog tot 21 december te zien in het gebouw 'achter de vaas', Binnenhaven 7, Wageningen. Elke zaterdag en zondag van 11 tot 17 uur.
Bovendien ook te bezichtigen tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november (met wetenschapper Marten Scheffer) en 14 december over Transition Towns. Aanvang 20 uur. Toegang tot tentoonstelling en Salons is gratis. 

zaterdag 17 november 2012

Point of no Return - gedicht (1)

De tentoonstelling Point of no Return in Wageningen loopt inmiddels twee weken en ik durf het project van 22 kunstenaars nu al een succes te noemen. Met enthousiasme tot stand gekomen, veel bezoekers, die doorgaans lang blijven, en mooie reacties.

Van mij zijn er 5 gedichten te zien, verspreid in het gebouw 'achter de vaas', aan de Binnenhaven 7. De komende weken plaats ik telkens een van die gedichten op dit weblog.
Omdat op mijn mobieltjesfoto's het gedicht niet altijd goed leesbaar is, voeg ik de tekst toe. Soms zet ik er ook een toelichting bij, al geeft die niet het antwoord op de vraag: wat bedoelt de dichter? Dat mag de lezer lekker zelf bedenken.
Trouwens, de dichter weet zelf ook niet altijd wat zij bedoelt.
Wanneer ik een gedicht schrijf, snap ik op dat moment soms ook niet wat er staat, noch waar het vandaan komt. Veel later begrijp ik dan ineens de strekking of blijken ritme en klank nog te kloppen ook.
Mijn schrijven gaat wel eens mijn verstand of gevoel vooruit. Ik blijf het een wonderlijk proces vinden.

Bij het begin van de tentoonstelling op de vloer tussen de twee trappen ligt dit gedicht:


ik keer op mijn schreden

en zoek mijn sporen.

de weg terug is

nooit meer hetzelfde,

mijn voetstappen

staan achterstevoren.



Website Expositie Point of no Return  Tentoonstelling nog te zien tot en met 21 december. Open op zaterdag en zondag van 11-17 uur, en tijdens de Salons op vrijdagavond 30 november en 14 december.

donderdag 15 november 2012

'Maghreb Blues'




Voor de tentoonstelling Point of no Return hield ik interviews met een aantal deelnemende kunstenaars. Hier mijn gesprek met Laurens van der Zee dat onder meer verscheen in Hoog en Laag.






Laurens van der Zee maakt ‘Maghreb Blues’ voor tentoonstelling Wageningen

Veldwerk legde kiem voor eeuwige liefde

Door Annie van Gansewinkel
Foto: Salman Ezzammoury
WAGENINGEN – Tot en met 21 december is in Wageningen, Binnenhaven 7, de tentoonstelling Point of no Return waaraan 22 kunstenaars meedoen. Deze week een gesprek met Laurens van der Zee, muzikant, dichter, en stadsdichter van Wageningen.

Zie hem daar zitten op die ietwat verbleekte foto uit 1971, de jonge student antropologie tegen het einde van zijn eerste veldonderzoek op het platteland van Tunesië. Na de boekenwijsheid ineens oog in oog met de harde praktijk en afhankelijk van een slecht functionerende tolk. Het bevorderde zijn frustratie en de gedachte: ik kan het niet, ik word nooit een goede antropoloog. Hij nam afstand van zijn onderzoek in Tunesië, blokte de ervaringen en hield de contacten niet meer in stand. Hij studeerde af op iets anders: De Aymara-indianen van Chili.
Toch bleek er een zaadje geplant en onbewust en onderhuids zocht de liefde voor de Maghreb, de muziek en de taal, zich een weg. In de jaren 80 begon hij Arabische muziek mooi te vinden en voelde hij de sterke behoefte om de taal te leren. Het is voor hem een moeilijke, maar ook poëtische taal en hij blijft er halsstarrig mee bezig.
Voor de tentoonstelling maakt Laurens een drieluik met de titel: ‘Maghreb Blues’: centraal daarin de foto van hem als student geflankeerd door plaatselijke medewerkers met een markttafereel op de achtergrond. Aan weerszijden staat zijn persoonlijke verhaal in het Nederlands, en in het Arabisch. ‘Het werk legt het accent op de verlorenheid en de frustratie. Tegelijkertijd zit er ook een enorme gehechtheid aan, terwijl ik me dat toen niet bewust was. Dat er zoveel dierbare emotie in die ervaring zat, verbaasde me later.’

Weemoed

Ondanks de frustratie beleefde hij ook een mooie tijd door de onderdompeling in de Arabische cultuur: in het dorp verzamelen rond een transistorradiootje met muziek, ’s avonds theedrinken bij mooie zonsondergangen. Dat heeft bijgedragen aan zijn sympathie voor de Maghreb en werkt nog steeds door in zijn leven en werk.
‘Ik vind het ook goed om als een tegengeluid de poëtische kant van de islamitische cultuur te laten zien, hoewel dat niet mijn opzet was voor deze tentoonstelling. Het autobiografische stond voorop.’
Laurens heeft als dichter tientallen tekstinstallaties gemaakt, een combinatie van tekst en beeld. Maar voor het eerst werkt hij zo autobiografisch. Wat overeenkomt met zijn andere werk is de ondertoon van weemoed.
Hij werkt graag mee aan groepstentoonstellingen van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen. ‘Het is een prikkel om iets te creëren en ik kan goed op thema werken.’
Waarom mogen mensen de tentoonstelling Point of no Return niet missen?
'Het kan mensen aan het denken zetten. Ieders leven kent keerpunten. ’ Studenten en oud-studenten zullen zich ook herkennen in zijn eerste veldwerkervaring.
Daarnaast lift er een maatschappelijke boodschap mee: ‘Er valt nog veel te winnen op het gebied van wellevendheid en hoe we met elkaar en de wereld omgaan.’


Website expositie Point of no Return